Akdeniz Sağlık

26 Şubat 2009
Mehmet BÜLBÜL
Bütçe ve Mali Kontrol
Genel Müdürlüğü
Daire Başkanı
Sunum Planı
? Kamu Yönetimi Anlayışında Değişim
? Kontrol Anlayışında Değişim
? COSO İç Kontrol Modeli
? 5018 Sayılı Kanunda İç Kontrol
? Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği
Kamu Yönetimi Anlayışında Değişim
Klasik Kamu
Yönetimi
Anlayışı
Yeni Kamu
Yönetimi
Anlayışı
Merkez
?Düzenleme
?Planlama
?Programlama
?Kontrol
?Teftiş
Merkez
?Düzenleme
?Planlama
?Programlama
?İzleme
?Geliştirme
İdare
?Uygulama
?Merkeze
hesap verme
İdare
?İdari planlama ve
programlama
?Uygulama
?Kontrol ve Denetim
?Merkeze ve
Kamuoyuna hesap
verme
Kontrol Anlayışında Değişim
Klasik Kamu Yönetimi
Anlayışında kontrol
Yeni Kamu Yönetimi
Anlayışında kontrol
girdi odaklı
tespit edici
-Ex-post- işlem odaklı
çıktı/sonuç
odaklı
önleyici
-ex-ante- sistem odaklı
işlemi doğrulama
amaçlı
sisteme güvence
verme amaçlı
merkezin
sorumluluğunda
idarenin
sorumluluğunda
?COSO; etkili iç kontroller aracılığıyla mali raporlamaların
kalitesini arttırmaya yönelik çalışmalar yapmak üzere 1985
yılında Amerika’da kurulmuş gönüllü bir kuruluştur.
?Hileli Mali Raporlar ile ilgili Ulusal Komisyonu desteklemek için
kurulmuştur.
www.coso.org
COSO nedir?
İç Kontrol nedir?
İç kontrol;
Kurumun hedeflerine ulaşmasına makul güvence sağlamak üzere
yöneticiler ve tüm personel tarafından gerçekleştirilen bir
süreçtir.
? İç Kontrol bir süreçtir.
? İç Kontrol kurumun personelinin sorumluluğundadır.
? İç Kontrol makul güvence sağlar.
? İç Kontrol hedeflere ulaşmaya yöneliktir.
İç Kontrol Ne İşe Yarar?
Faaliyetlerin etkinliğini ve verimliliğini sağlar
? Standartlaşmış süreçler yardımıyla faaliyetlerin
ekonomikliğini, verimliliğini ve etkinliğini artırır.
Mali raporlama sisteminin güvenilirliğini sağlar
? Kararlarda kullanılan verinin doğruluğunu artırır.
? Yolsuzluğun ve usulsüzlüğün önlenmesine ve tespitine yardımcı
olur ve denetime kanıt sağlar.
Mevzuata uyumu sağlar
? Periyodik ve süreç kontrolleri sayesinde kanunlara ve diğer
düzenlemelere uygunluğun sağlanmasına yardımcı olur.
COSO İç Kontrol Modeli
? COSO Modeline göre, iç kontrol sistemi birbiriyle ilişkili beş
unsurdan meydana gelir
1. Kontrol Ortamı
2. Risk Değerlendirme
3. Kontrol Faaliyetleri
4. Bilgi ve İletişim
5. İzleme
COSO Piramidi
Sağlam bir iç kontrol sistemi için
kontrol ortamı uygun bir zemin
sağlar. Risk değerlendirme
sonuçlarına göre belirlenen kontrol
faaliyetleri gerçekleştirilerek
kurumun hedefleri önündeki engeller
bertaraf edilir veya en aza indirilir.
Bilgi ve iletişim kanalları kullanılarak
iç kontrol oluşturulur, uygulanır ve
sorumlu yönetim tarafından izleme
yapılarak geliştirilir.
COSO Küpü
Faaliyet ve birimler, amaçlar ve
bileşenler bir küpün farklı
yüzeylerinde bir bütün olarak iç
kontrolün çerçevesini oluşturur.
Bir kurumdaki tüm faaliyet ve
birimler; faaliyetlerin etkinliği ve
etkililiği, bilgilerin güvenilirliği ve
mevzuata uygunluğu amaçlarına
ulaşmak amacıyla iç kontrolün beş
bileşeninden yararlanır.
I.Bileşen : Kontrol Ortamı
Kontrol ortamının temel unsuru “insan”dır.
? Etkili bir kontrol ortamı, yönetici ve çalışanların görev, yetki ve
sorumluluklarını anlamalarına ve etik değerleri benimsemelerine
bağlıdır.
Kontrol ortamının temel unsurları:
? Doğruluk, dürüstlük, etik değerler
? Yönetim tarzı ve felsefesi
? İnsan kaynakları yönetimi (yeterlilik, performansın değerlendirilmesi
v.b.)
? Kurumun organizasyon yapısı
? Görev, yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
II.Bileşen: Risk Değerlendirme
Risk Değerlendirmesi nedir?
? Risk Değerlendirmesi kurumun, faaliyetlerde etkinlik, mali
raporlarda güvenilirlik ve düzenlemelere uyum hedeflerini
olumsuz etkileyecek iç ve dış olayların tespit ve analiz
edilmesi sürecidir.
II.Bileşen: Risk Değerlendirme
Risk Nedir?
? Kurumun hizmet sunmasını engelleyecek veya hizmetin
kalitesini düşürecek,
? Halkın kuruma olan güvenini sarsabilecek,
? Yolsuzluk yapılmasına meydan verecek,
? Faaliyetlerin mevzuata aykırı yürütülmesine neden
olabilecek,
? Kaynak kaybına neden olabilecek
her türlü olay risk olarak belirlenebilir.
II.Bileşen: Risk Değerlendirme
Risk Değerlendirilmesinde yöntem
? Risk değerlendirmesi yapabilmek için öncelikle kurumun
hedefleri açık, net ve tutarlı biçimde belirlenmelidir.
? Hedefler anlaşılabilir ve ölçülebilir olmalıdır.
? Hedefler belirlendikten sonra bunlarla bağlantılı iç ve dış
kaynaklı riskler tespit edilir.
? Riskin değeri ve meydana gelme olasılığı hesaplanır.
? Kurumun başa çıkması gereken risk kapasitesi belirlenir.
III.Bileşen: Kontrol Faaliyetleri
Kontrol Faaliyetleri nedir?
? Kontrol faaliyetleri, kurumun amaçlarına ulaşmasını
etkileyebilecek risklerle başa çıkmak üzere belirlenen ve
uygulamaya konulan politikalar ve prosedürlerdir.
? Kontrol faaliyetleri riskleri kabul edilebilir düzeylerde
yönetmek için kullanılır.
? Risklerin çeşidine göre, önleyici, tespit edici ve düzeltici her
türlü kontrol faaliyeti belirlenir ve uygulanır.
III.Bileşen: Kontrol Faaliyetleri
Kontrol Faaliyetlerinin çeşitleri;
? Yetki dağılımı,
? Onaylar,
? Mutabakatlar,
? Fiziksel kontroller ve sayımlar,
? Görevler ayrılığı,
? BT kontrolleri (güvenlikli girişler, otomatik
karşılaştırmalar, raporlamalar, v.b.)
IV.Bileşen: Bilgi ve İletişim
Bilgi ve iletişim nedir?
? Bilgi ve iletişim, kurumu ilgilendiren iç ve dış bilgilerin
belirlenmesi, elde edilmesi, işlenmesi ve kurum içerisindeki ve
dışındaki ilgililere zamanında iletilmesidir.
? İletişim sözlü (toplantılar, geri bildirimler…) veya yazılı
(düzenlemeler, prosedürler, iş tanımları…) ve hatta
davranışlar (uygulamama örnekleri, yönetimin yaklaşımları ve
tavırları) şeklinde olabilir.
IV.Bileşen: Bilgi ve İletişim
Bilgi;
? Çalışanların görev ve sorumluluklarını yerine getirebilmesi,
? Sağlıklı karar alınabilmesi,
? Şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde raporlama yapılabilmesi,
? Amaçların gerçekleşme performansının takip edilebilmesi
? Risklerin yönetilebilmesi
için gereklidir.
Bilgi; uygun, doğru, yerinde, eksiksiz, anlaşılabilir ve ulaşılabilir
olmalıdır.
V.Bileşen: İzleme
İzleme nedir?
İç kontrol sisteminin tasarım ve işleyişinin sürekli ve belirli
aralıklarla değerlendirilmesi ve alınması gereken önlemlerin
belirlenmesi sürecidir.
? İç kontrolün değişen hedeflere, ortama, kaynaklara ve
risklere ayak uydurmasını sağlamak bakımından iç kontrol
sistemini izlenmelidir.
V.Bileşen: İzleme
İzleme yöntemleri;
? Hiyerarşik kontroller
? İç kontrol öz değerlendirme çalışmaları
? İç denetim faaliyetleri
İç Kontrolün Zayıflığı
İç kontrol zayıf olursa ne olur?
? Yetersiz ve isabetsiz yönetim kararları
? İtibar kaybı
? Varlıkların kaybı
? Kaynak kullanımında israf
? Hizmetlerde yetersizlik ve kalitesizlik
? Yolsuzluk ve usulsüzlük
İç Kontrolün Güvence Verme Sınırı Nedir?
? İç kontrol, hedeflere ulaşılması, mali raporlama ve
düzenlemelere uygunlukla ilgili olarak yönetime kesin
güvence vermez. Sadece ne ölçüde başarılabileceği
konusunda makul güvence sağlar.
İç Kontrol Neden Tam Güvence Vermez?
? Önyargılar
? Kopukluklar
? Yönetimin aşırı talepleri
? Çıkar işbirlikleri
? Fayda-Maliyet karşılaştırması
İç Kontrol- Yanılgılar ve Gerçekler
? Yanılgı 1:
? İç Kontrol, yazılı prosedürlerle başlar.
? Gerçek 1:
? İç kontrol, güçlü bir iç kontrol ortamıyla başlar.
İç Kontrol- Yanılgılar ve Gerçekler
? Yanılgı 2:
? İç kontrol, kurumların mali hizmetlerini yürüten
birimler tarafından yapılması gereken bir iştir.
veya
? İç kontrol, iç denetçiler tarafından yapılması gereken
bir iştir.
? Gerçek 2:
? İç kontrol sisteminin sahibi yönetimdir. Mali hizmetleri
yürüten birimler ve iç denetçiler, yönetime bu alanda
destek sağlar.
İç Kontrol- Yanılgılar ve Gerçekler
? Yanılgı 3:
? İç kontrol sadece mali bir konudur.
? Gerçek 3:
? İç kontrol idarenin tüm fonksiyonlarını kapsamakta ve
tüm birimlerini ilgilendirmektedir.
İç Kontrol- Yanılgılar ve Gerçekler
? Yanılgı 4:
? İç kontrol bürokrasi yaratır ve çalışanları oyalar.
? Gerçek 4:
? İç kontrol, süreçlere ilave yapılan işler olarak
düşünülmemelidir, süreçlerin bir parçası olarak tasarlanmalı
ve uygulanmalıdır.
İç Kontrol- Yanılgılar ve Gerçekler
? Yanılgı 5:
? Küçük birim ve faaliyetlerde iç kontrol sistemine ihtiyaç
yoktur.
? Gerçek 5:
? Küçük birim ve faaliyetler için maliyeti yararını aşmayan
farklı kontroller düşünülmelidir.
İç Kontrol- Yanılgılar ve Gerçekler
? Yanılgı 6:
? İç kontrol yeterince kuvvetli ise kaynakların etkin
kullanıldığından, yolsuzluk olmayacağından ve mali tabloların
doğruluğundan emin olabiliriz.
? Gerçek 6:
? İç kontrol kesin güvence vermez, hedeflerin ne derece
başarılacağına ilişkin makul güvence verir.
Tanım
? 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve buna
ilişkin ikincil mevzuat, COSO modelini esas alan bir iç kontrol
sisteminin kurulmasını hedeflemektedir.
? Kanunun 55 inci maddesinde iç kontrol;
? İdare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve
süreçle iç denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller
bütünü olarak tanımlanmıştır.
5018 sayılı Kanunda İç Kontrol
5018 sayılı Kanunda İç Kontrol
İç kontrolün amaçları (5018/md. 56)
? Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve
verimli bir şekilde yönetilmesini sağlamak.
? Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak
faaliyet göstermesini sağlamak.
? Her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun
önlenmesini sağlamak.
? Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir
rapor ve bilgi edinilmesini sağlamak.
? Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı
korunmasını sağlamak.
5018 sayılı Kanunda İç Kontrol
İç Kontrolde idarenin sorumluluğu (5018/md.57)
Yeterli ve etkili bir iç kontrol sisteminin oluşturulması için gerekli önlemleri
alma sorumluluğu, idarelerin üst yöneticilerine ve diğer yöneticilerine
verilmiştir.
Buna göre;
Rektör: Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, dekanlıklar ve idari birim
başkanlıkları ve iç denetim birimi aracılığıyla Üniversitede yeterli ve etkili bir
iç kontrol sisteminin kurulmasını sağlama,işleyişi izleme ve gerekli tedbirleri
alarak geliştirme sorumluluğu.
Dekanlıklar ve idari birim başkanlıkları: Birimlerinde etkili bir iç kontrol
sistemi oluşturmak, uygulamak ve geliştirmek.
Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı: Üniversitede 5018 sayılı Kanun ve ilgili
mevzuatta öngörülen bir iç kontrol sisteminin kurulması çalışmalarını
başlatmak, bu amaçla üst yöneticinin liderliğinde dekanlıklardaki çalışmaları
koordine etmek ve teknik destek sağlamak.
İç Denetim Birimi: Üniversitedeki iç kontrol sistemine ilişkin tasarım ve
uygulamaları denetleyerek, uygunluğunu ve yeterliliğini değerlendirmek ve iç
kontrol sisteminin geliştirilmesi kapsamında Üniversiteye değer katmak
5018 sayılı Kanunda İç Kontrol
İç kontrol sistemine ilişkin Maliye Bakanlığının rolü (5018/55
inci maddesinin ikinci fıkrası)
İç kontrol süreçlerine ilişkin standartlar ve yöntemler
belirlemek, geliştirmek ve uyumlaştırmak, koordinasyon
sağlamak ve idarelere rehberlik hizmeti vermek.
? İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar
? Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği
? Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Rehberi
? İç kontrol sistemine ilişkin eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri
Usul ve Esaslarda İç Kontrol
İç kontrolün temel özellikleri
? İç kontrol faaliyet ve düzenlemelerinde öncelikle riskli alanlar
dikkate alınır.
? İç kontrole ilişkin sorumluluk, işlem sürecinde yer alan bütün
görevlileri kapsar.
? İç kontrol malî ve malî olmayan tüm işlemleri kapsar.
? İç kontrol sistemi yılda en az bir kez değerlendirilir ve
alınması gereken önlemler belirlenir.
? İç kontrol düzenleme ve uygulamalarında mevzuata uygunluk,
saydamlık, hesap verebilirlik ve ekonomiklik, etkinlik, etkililik
gibi iyi malî yönetim ilkeleri esas alınır.
Usul ve Esaslarda İç Kontrol
İç kontrolün unsurları
? Kontrol ortamı: İdarenin yöneticileri ve çalışanlarının iç kontrole
olumlu bir bakış sağlaması, etik değerlere ve dürüst bir yönetim
anlayışına sahip olması esastır.
? Risk değerlendirmesi: İdare,stratejik planında ve performans
programında belirlenen amaç ve hedeflerine ulaşmak için iç ve dış
nedenlerden kaynaklanan riskleri değerlendirir.
? Kontrol faaliyetleri: Önleyici, tespit edici ve düzeltici her türlü
kontrol faaliyeti belirlenir ve uygulanır.
? Bilgi ve iletişim: İdarenin ihtiyaç duyacağı her türlü bilgi uygun bir
şekilde kaydedilir, tasnif edilir ve ilgililerin iç kontrol ile diğer
sorumluluklarını yerine getirebilecekleri bir şekilde ve sürede iletilir.
? Gözetim: İç kontrol sistem ve faaliyetleri sürekli izlenir, gözden
geçirilir ve değerlendirilir.
Usul ve Esaslarda İç Kontrol
İç kontrole ilişkin sorumluluklar
? Üst yöneticiler, iç kontrol sisteminin kurulması ve
gözetilmesinden,
? Harcama yetkilileri, görev ve yetki alanları çerçevesinde,
idari ve malî karar ve işlemlere ilişkin olarak iç kontrolün
işleyişinden,
? İdarelerin malî hizmetler birimi, iç kontrol sisteminin
kurulması, standartlarının uygulanması ve geliştirilmesi
konularında çalışmalar yapmaktan
sorumludurlar.
Usul ve Esaslarda İç Kontrol
İç kontrol güvence beyanı
Üst yöneticiler ve bütçe ile ödenek tahsis edilen harcama
yetkilileri, her yıl, iş ve işlemlerinin amaçlara, iyi malî
yönetim ilkelerine, kontrol düzenlemelerine ve mevzuata uygun
bir şekilde gerçekleştirildiğini içeren iç kontrol güvence
beyanını düzenler ve birim faaliyet raporları ile idare faaliyet
raporlarına eklerler.
Usul ve Esaslarda İç Kontrol
İç kontrolün izlenmesi
İç kontrol düzenlemeleri ve iç kontrol sisteminin işleyişi,
yöneticilerin görüşü, kişi ve/veya idarelerin talep ve
şikâyetleri ile iç ve dış denetim sonucunda düzenlenen
raporlar dikkate alınarak yılda en az bir kez değerlendirmeye
tâbi tutulur ve gerekli önlemler alınır.
Kamu İç Kontrol Standartları
Kamu İç Kontrol Standartları
Kamu İç Kontrol Standartları, idarelerin, iç kontrol
sistemlerinin oluşturulmasında, izlenmesinde ve
değerlendirilmesinde dikkate almaları gereken temel yönetim
kurallarını göstermekte ve tüm kamu idarelerinde tutarlı,
kapsamlı ve standart bir kontrol sisteminin kurulmasını ve
uygulanmasını amaçlamaktadır.
? Kamu İç Kontrol Standartları COSO modeli, INTOSAI Kamu
Sektörü İç Kontrol Standartları Rehberi ve Avrupa Birliği İç
Kontrol Standartları çerçevesinde belirlenmiştir.
? 18 Standart
? 79 Genel Şart
Eylem Planı Rehberi
Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Rehberi
? İç kontrol sistemlerini Kamu İç Kontrol Standartları ile
uyumlu hale getirmek için yapılması gereken çalışmaların
belirlenmesi, bu çalışmalar için eylem planı oluşturulması,
gerekli prosedürler ve ilgili düzenlemelerin hazırlanması
çalışmalarında kamu idarelerine rehberlik yapmak amacıyla
hazırlanmıştır.
? Rehbere, kamu iç kontrol standartları ile genel şartlarını
gösteren ve iç kontrol sistemlerini geliştirmelerine yardımcı
olması amacıyla bir tablo eklenmiş ve tablonun sütun
başlıklarına göre doldurulup üst yönetici tarafından
onaylandıktan sonra Bakanlığımıza gönderilmesi gerekmektedir.
soru soru-cevap cevap…
Daha fazla bilgi i Daha fazla bilgi için in
www. www.bumko bumko.gov.tr/kontrol .gov.tr/kontrol
Sorular Sorularınız i z için: in:
ickontrol@bumko.gov.tr ickontrol@bu