Akdeniz Sağlık

Yaban orkideleri (salep) yok olma tehlikesi yaşıyor
Özellikle Akdeniz ve Ege bölgesinde yetişen ve dondurmanın hammaddesi olarak halk arasında salep olarak bilinen yaban orkidesi yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.

Gökova Sürekli Eylem Kurulu katılımcısı çevreci Reşat Uygun Muğla’da yetişen salebin (yaban orkidesi)’nin endemik olarak çok az sayıda bulunduğuna dikkati çekerek, orkidelerin köklerinin kazılarak imha edildiğini ve popülasyonunun yok olmak üzere olduğunu belirtti. Muğla’da doğal ortamlarda kendiliğinden yüksek bölgelerde yetişen ve dondurmacılık sektörünün ana malzemesi olan salebin bir anlık damak zevki için yok edildiğini iddia eden Reşat Uygun, yaban orkidelerinin mutlaka koruma altına alınması ve tüketiminin kısıtlanması gerektiğini belirterek şunları söyledi: “Kendi doğal ortamlarında yaklaşık 4 yılda yetişen yaban orkideleri (salep) Türklerin islamiyeti kabul ettiği 8. yüzyılda karşımıza çıkıyor. İslamiyet sonrası şarap ve alkollü içeceklerin yasaklanmasını ardından içecek olarak şıra, boza ve salep tüketilmeye başlanıyor. Dondurmacılığın ana malzemesi sayılan yaban orkideleri endemik olarak çok az sayıda bulunuyor ve popülasyonu gittikçe azalıyor. Eğer bir önlem alınmaz ve tüketimi kısıtlanmazsa yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalabilir.”

Yurt dışından orkideleri görmeye geliyorlar
Bir kilo salep elde etmek için ortalama 1000 ila 4000 yumru orkide kökü (salep) gerektiğini ve ülke genelinde yıllık 45 tona yakın salep üretildiğine dikkat çeken Uygun, bu üretimin yapılabilmesi için 45 ila 180 milyon yumru (kök) kazıldığını ifade etti. Soğan durumunda iken 4 yıllık bir süreçte olgunlaşan ve toplanmaya hazır hale gelen yaban orkidelerini görmek için yurtdışından sayısız orkide derneği üyesi ve bilim insanlarının Muğla ve Antalya bölgesine geldiğinin altını çizen Uygun, “Halkımız yabani orkidelerin köklerinin salep olduğunu bilmiyor. Bu konuda bilinçlenmelerini sağlamamız gerekiyor. Muğla ve Antalya bölgesinde Orchis, ophyrs, serapias ve barlia türünde yabani orkide çiçekleri yetişiyor. Halk arasında çayırotu ya da çam çiçeği olarak bilinen yabani orkideleri görmek için hem bilim insanları hemde çok sayıda orkide meraklısı Avrupalı dernekler özellikle bölgemizi ziyaret ederek bu türlerle çok yakından ilgileniyorlar. Ancak dondurmanın hammaddesi olması nedeniyle popülasyonu gittikçe azalıyor. Bir fincan salep ya da bir külah dondurma için orkidelerin kökleri kazınıyor ve yok olma noktasına getiriliyor.”