Akdeniz Sağlık

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kaçış Merdivenleri
Tanım:
Madde 35- Yangın durumunda, bir binadaki insanların sürat ve
emniyetle tahliyesinde kullanılmak üzere bu göreve özel olarak tasarlanan
korunumlu merdivenlerdir. Yapının olağan merdivenlerinden yangında
kullanılabilecek özellikte olanları da yangın merdiveni olarak kabul edilir.
Yangın merdivenleri, yangınla ilgili tahliyelerde kullanılan kaçış yolları
bütününün bir parçasıdır ve diğer kaçış yolları öğelerinden bağımsız
tasarlanamazlar.
Yangın merdiveni duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme
kullanılmamalı, bu elemanlar yangına 120 dakika dayanıklı olmalıdırlar.
Yangın merdivenlerinin kullanmaya uygun şekilde bulundurulmasından
bina veya işyeri sahip ve yöneticileri sorumludur.
Yangın çıkışı zorunluluğu:
Madde 36- Bütün yapılarda, bu kısmın Dördüncü Bölümünde, aksi
belirtilmedikçe, İkinci Bölümde belirtilen esaslara göre ikinci çıkış tesis edilir.
Aksi belirtilmedikçe çıkışlar korunmuş olacaktır.
Kaçış merdiveni yuvalarının yeri ve düzenlenmesi:
Madde 37- Yangın hangi noktada çıkarsa çıksın, o kotta bütün
insanların çıkışlarının sağlanması için kaçış yolları ve yangın merdivenleri
birbirlerinin alternatifi olacak şekilde konumlandırılacak, yan yana yapılmayacak,
yangın merdiveni yuvası ile merdiven aynı katta olacak ve genel merdivenlerden
geçilerek yangın merdivenine ulaşılmayacaktır. Merdiven yuvalarının yerinin
belirlenmesinde en uzak kaçış mesafesi ve kullanıcı yükü esas alınacaktır.
Merdiven yuvalarının yeri, binadaki insanların güvenlikle bina dışına
kaçışlarını kolaylaştıracak şekilde seçilmelidir. Yangın merdivenlerinin
başladıkları kottan çıkış kotuna kadar süreklilik göstermesi esastır.
Bodrum katlarda ve yüksek binalarda yangın merdivenlerine bir yangın
güvenlik holünden veya korunumlu bir holden geçilerek girilmesi zorunludur.
Pervane kanadı biçimindeki rıhtsız basamaklara, konutlar dışında hiç
bir yapıda izin verilmeyecektir.
Kaçış merdiveni özellikleri:
Madde 38- Bir kaçış merdiveninin indiği nokta ile dış açık alan
arasındaki uzaklık, yangın merdiveninin zemin düzeyindeki güvenlikli dolaşım
alanına indiği nokta açık-seçik görülebilen ve güvenlikli bir dış açık alana
doğrudan erişilebilen bir yerde olması, iç kaçış merdivenlerinden boşalan
kullanıcı yükünü karşılayacak yeterli genişlikte dışa açık kapı olması halinde,
maksimum uzaklık 10 m’ yi aşmayacaktır. Sprinkler korunumlu yapılarda, 15 m
olabilir.
24
Kaçış merdivenlerinde her döşeme düzeyinde 17 basmaktan çok
olmayan ve 4 basamaktan az olmayan aralıkla sahanlıklar düzenlenecektir.
Sahanlığın en az genişliği ve uzunluğu merdivenin genişliğinden az
olmayacaktır. Düz kollu merdivenlerde, üst koldaki ve alt koldaki rıhtlar
arasındaki uzunluğun 1 m' den daha çok olmasına gerek yoktur. Basamaklar
kaymaz malzeme olacaktır.
Merdivenlerde baş kurtarma yüksekliği basamak üzerinden en az 210
cm olmalıdır. Sahanlıklar arası kot farkı en çok 300 cm olmalıdır.
Herhangi bir kaçış merdiveninde basamak yüksekliği 175 mm’den çok,
basış genişliği ise 250 mm’den az olmayacaktır.
Kaçış için kullanılmasına izin verilen merdivenlerde, basamağın kova
hattındaki en dar basış genişliği, konutlarda 100 mm’den diğer yapılarda 125 mm'
den az olmayacaktır. Her kaçış merdiveninin her iki yanında duvar, korkuluk ya
da küpeşte bulunacaktır. Genişliği 80 cm ya da daha az olan merdivenlerin
yalnızca bir yanında korkuluk yeterlidir.
Yangın merdiveni kovası ve yangın güvenlik holüne elektrik ve
mekanik tesisat şaftı kapakları açılamaz.
Dış kaçış merdivenleri:
Madde 39- Dışarıda yapılan açık kaçış merdiveni, ilgili gereklere
uyulması koşuluyla iç kaçış merdivenleri yerine kullanılabilir ve ayrıca bir
korunumlu yuva içinde bulunması zorunlu değildir.
Dış kaçış merdiveninin herhangi bir bölümüne yanlardan yatay uzaklık
olarak 3 m içerisinde ya da alttan düşey uzaklık olarak 3 m içerisinde kapı ve
pencere gibi korunumsuz duvar boşluğu bulunmayacaktır.
Dışarıda açık merdivenlere yüksek binalarda izin verilmez.
Dairesel merdiven:
Madde 40- Dairesel merdivenler, yanmaz malzemeden yapılmaları
ve en az 800 mm genişlikte olmaları durumunda kullanıcı yükü 25 kişiyi aşmayan
herhangi bir kattan, ara kattan, veya balkonlardan zorunlu çıkış olarak hizmet
verebilir. Belirtilen koşulları sağlamayan dairesel merdivenler zorunlu çıkışlar
olarak kullanılmayacaktır.
Dairesel merdivenler 9.50 m' den daha yüksek olmayacaktır.
Basamağın kova hattında en dar basış genişliği 15 cm' den, kova
hattından 50 cm uzaklıktaki basış genişliği 25 cm' den az olmayacaktır.
Basamak yüksekliği 175 mm' den çok olmayacaktır.
Baş kurtarma yüksekliği 2.5 m' den az olmayacaktır.
25
Kaçış rampaları:
Madde 41- İç ve dış kaçış rampaları aşağıda belirtilenlere uygun
olmak koşuluyla kaçış merdivenleri yerine kullanılabilir. Araç rampaları kaçış
rampası olarak kabul edilmeyecektir.
Kaçış rampalarının eğimi %10' dan dik olmayacaktır. Kaçış rampaları
düz kollu olacak ve doğrultu değişiklikleri yalnızca sahanlıklarda yapılacaktır.
Ancak herhangi bir yerindeki eğimi 1/12' den daha büyük olmayan kaçış
rampaları kavisli yapılabilir.
Tüm kaçış rampalarının başlangıç, bitiş düzeylerinde ve gerektiğinde
ara düzeylerde yatay düzlükler/sahanlıklar bulunacaktır. Kaçış rampalarına giriş
ve rampalardan çıkış için kullanılan her kapıda yatay sahanlıklar düzenlenecektir.
Sahanlığın en az genişliği ve uzunluğu rampa genişliğinden az olmayacaktır.
Ancak düz kollu bir rampada sahanlık uzunluğunun 1 m’den daha büyük olması
gerekmez.
Kaçış rampalarına merdivenlerine ilişkin gereklere uygun biçimde
duvar, korkuluk ya da küpeşteler yapılacaktır.
Tüm kaçış rampalarında kaygan olmayan yüzey kaplamaları
kullanılacaktır.
Kaçış rampaları, kaçış merdivenlerine ilişkin gereklere uygun biçimde
havalandırılacaktır.
Kaçış yolu olarak yalnızca tek bir bodrum kata hizmet veren kaçış
rampalarının korunumlu yuva içinde bulunması gerekmez.
Kaçış merdiveni havalandırması:
Madde 42- Tüm kaçış merdivenleri, dış duvarlarında tasarlanan ve
alanı merdivenin her bir kattaki döşeme alanının % 10’undan az olmayacak
şekilde hesaplanmış duvar boşlukları veya menfez ya da Altıncı Kısımdaki
gereklere uygun olarak mekanik yolla havalandırılacaktır. Kaçış merdiveni ve
kullanım alanları aydınlatma ve havalandırma amacıyla aynı aydınlığı ya da baca
boşluğunu paylaşmayacaktır.
Konut haricindeki herhangi bir yapıda 21.50 m’den yüksekte kullanım
alanları varsa iç kaçış merdivenlerinden herhangi biri doğal havalandırma koşulu
aramaksızın Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak basınçlandırılacaktır.
Dörtten çok bodrum kat içeren bir yapıda yangın güvenlik holüyle bağlantılı olan
kaçış merdiveni basınçlandırılacaktır.
Bodrum kat kaçış merdivenleri:
Madde 43- Bir yapının bodrum katına hizmet veren herhangi bir
kaçış merdiveni, kaçış merdivenlerinde uyulması gereken tüm koşullara uygun
olacaktır.
26
Normal kat kaçış merdivenleriyle aynı düşeyde tasarlanan bodrum kat
kaçış merdivenleri anılan diğer kaçış merdivenlerinden en az merdiven yuvası
duvarı için istenen yangına karşı dayanıklı eşdeğer yapı elemanlarıyla
ayrılacaktır.
Normal kat merdiveninin devam ederek bodrum kata hizmet vermesi
durumunda aşağıda belirtilenlere uyulacaktır.
a) Merdiven, bodrum katlar dahil 4 kattan çok kata hizmet veriyorsa,
bodrum katlar dahil tüm katlarda merdivene giriş için yangın güvenlik holü
düzenlenecektir.
b) Bir acil durumda üst katları terk eden kullanıcıların bodrum kata
inişlerini önlemek için merdivenin zemin düzeyindeki sahanlığı bodrum
merdiveninden kapı veya benzeri bir fiziksel engelle ayrılacaktır.
Çıkış kapıları:
Madde 44- Çıkış kapılarının en az temiz genişliği 80 cm’den az
olmayacaktır. Kapılarda eşik olmayacaktır. Dönel kapılar ve turnikeler çıkış
kapısı olarak kullanılmayacaktır.
Kaçış merdivenlerine, kaçış geçitlerine açılan çıkış kapılarının kanatları
kullanıcıların hareketini engellemeyecek, kullanıcı yükü 50 kişiyi aşan
mekanlardaki çıkış kapıları kaçış yönüne doğru açılacak ve kendiliğinden
kapanan düzeneklerle donatılacaktır.
Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü geçiş kapıları, elle
açılabilecek ve kilitli tutulmayacaktır. İtfaiyeci veya görevlilerin gerektiğinde
dışarıdan içeri girmeleri olanağı sağlanacaktır.
Kapılar duman sızdırmaz ve en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı
olacaktır.
Bir kattaki kişi sayısının 50' yi geçmesi halinde, yangın merdiveni ve
yangın güvenlik holü kapıları kaçış yönünde kapı kolu kullanılmadan (panik-bar
veya benzeri düzenekli) açılabilecektir.
27
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Özel Durumlar
Konutlar:
Madde 45- Tek evler, ikiz evler, sıra evler gibi özel yapılar ve tek bir
kullanıma hizmet veren bir yapıda ya da yapının ayrılmış bir bölümünde kaçışlar
normal merdivenlerle sağlanabilir ve ayrı koşullar gerekmez.
Konut olarak kullanılan ve yapı yüksekliği 30.50 m' yi aşan binalarda
her katta en az 2 bağımsız kaçış merdiveni ya da başka çıkışlar bulunacaktır.
Apartman tipi konutlar haricindeki konut birimlerinde, konut içindeki
herhangi bir noktadan çıkış kapısına kadar olan uzaklık 20 m’yi geçmeyecek
biçimde çıkışlar düzenlenecektir. Ayrıca 2' den çok ara kat içermeyen apartman
dairelerinde tek kapı bulunması durumunda; bu kapı üst katta
düzenlenmeyecektir. Üstteki katın döşeme alanı, bu kat için ayrı bir çıkış
sağlanmadıkça 70 m2’yi aşmayacaktır. Konut birimlerinden tüm çıkışlar, kaçış
merdivenlerine ya da açık havaya doğrudan erişim olanağı sağlayacaktır.
Kaçış uzaklığı, apartman dairelerinin kapısından başlanarak
ölçülecektir. Bir apartman dairesi için aynı kat düzeyinde 2 kapı gerektiğinde,
eğer yalnızca tek doğrultuda kaçış ya da tek bir kaçış merdiveni sağlanıyorsa,
kaçış uzaklığı en uzaktaki kapıdan başlanarak ölçülecektir. İki ayrı doğrultuda
kaçış olanağı sağlanabiliyorsa kaçış uzaklığı her bir kapıdan başlanarak
ölçülecektir.
Sağlık yapıları:
Madde 46- Sağlık yapıları kapsamındaki Yataklı Tedavi Kurumları
aşağıdaki gereklere uyacaktır.
a) Kullanıcı yükü 15 kişiyi aşan herhangi bir hasta yatak odası ya da
süit oda için birbirinden uzakta konuşlandırılmış 2 kapı sağlanacaktır. Kullanıcı
yükü 50 kişiyi aşan mekanlar için toplantı amaçlı yapılar ile ilgili gereklere
uyulacaktır.
b) Hastanelerde, korunumlu yatay sığınma alanları oluşturulacaktır.
Sığınma alanının zorunlu çıkış olarak kullanıldığı yerlerde, sığınma alanının
hesaplanmasında kullanıcı yükü 2.8 m²/kişi alınacaktır.
Konaklama amaçlı sosyal tesisler ve yatakhaneler:
Madde 47- Konaklama amaçlı sosyal tesisler ve yatakhane olarak inşa
edilen binalar ve yapılar, veya yeni inşa edilen binaların otel, motel ve yatakhane
olarak kullanılan bölümleri, farklı bir kullanım sınıfından konaklama amaçlı
sosyal tesise dönüşen mevcut binalar veya bunların bu dönüşüme uğrayan
bölümleri için bir iç koridorla erişilen otel yatak odaları, aşağıdaki gereklere
uygun olacaktır.
28
a) Yatak odaları iç koridordan en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı
bir duvarla ayrılacaktır.
b) İç koridora açılan kapılar en az 30 dakika yangına karşı dayanıklı
olacak ve kendiliğinden kapatan otomatik düzeneklerle donatılacaktır.
c) İç koridorlar bir dış duvarda yer alan boşluklarla havalandırılacak ve
bu boşluklar iç koridor döşeme alanının %15’inden az olmayacaktır. Doğal yolla
havalandırılmayan iç koridorlar 86’ ıncı maddeye uygun biçimde
basınçlandırılacaktır.
d) Yatak odası koridoruna açılan diğer odalar ya da koridorun bir
parçasını oluşturup kaçışları tehlikeye sokabilecek diğer mekanlar için yatak
odalarıyla aynı düzeyde bir kompartmanlama sağlanması zorunludur.
Bir dış koridorla erişilen sosyal tesis yatak odaları aşağıdaki gereklere
uygun olacaktır.
a) Yatak odaları dış koridordan en az 60 dakika yangın direnimli bir
duvarla ayrılacaktır. Ancak parapet üst kotu koridor bitmiş döşeme üst kotundan
1.1 m ya da daha yukarda konuşlandırılan yanmaz yapımlı havalandırma
boşlukları için bu koşul gerekmez.
b) Dış koridora açılan kapılarda yangına karşı dayanıklı olmak koşulu
aranmayacaktır.
c) Dış koridorlarda dış kaçış geçitlerine ilişkin en az genişlik, döşemede
kot değişimleri, çatı korunumu koridor dış kenarı boyunca korkuluk yapılması ve
benzeri gereklere uyulacaktır.
Yatak odasında ya da süit odada tek kaçış kapısı bulunması yalnızca,
yatak odasında ya da süit odada en uzak bir noktadan çıkış kapısına kadar ölçülen
uzaklığın 15 m’yi aşmaması koşuluna bağlı olacaktır. Ancak,
a) Yatak odasında ya da süit odada en uzak bir noktadan çıkış kapısına
kadar ölçülen uzaklığın 15 m’yi aşması durumunda birbirinden uzakta
konuşlandırılmış en az 2 çıkış kapısı bulunacaktır.
b) Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak tümden sprinkler
sistemiyle donatılmış otellerin yatak odalarında ya da süit odalarında en uzak bir
noktanın kapıya kadar ölçülen uzaklığı 20 m’yi aşmayacaktır.
c) Kaçış uzaklığı, yatak odası ya da süit odanın çıkış kapısından
başlayarak bir kaçış merdivenine, kaçış geçidine ya da dış açık alana açılan çıkış
kapısına kadar ölçülecektir.
Koridor boyunca yalnızca tek yönde kaçış olanağı varsa, kaçış uzaklığı
en uzaktaki yatak odası çıkış kapısından itibaren ölçülecektir. İki yönde kaçış
sağlanabiliyorsa kaçış uzaklığı her bir yatak odasının çıkış kapılarından
ölçülecektir.
29
Doğal yolla havalandırılmayan iç koridorlar, sprinklerli yapılarda 45 m,
sprinklersiz yapılarda 30 m aralıklarla duman engelleriyle bölümlendirilecek ve
aşağıdaki gereklere uyulacaktır.
a) Duman engelleri yangına dayanıklı bölmelerle sağlanacak ve bölme
içinde yer alan kapılar duman sızdırmaz nitelik taşıyacaktır. Duman bölmeleri,
koridoru kuşatan duvar da dahil olmak üzere tüm kat yüksekliğince tavana ya da
çatı örtüsünün altına kadar devam edecek ve ara kesitleri sıkıca kapatılacaktır.
b) Duman engelleriyle oluşturulan bölmelerin her birinden bir çıkışa,
kaçış merdivenine, kaçış geçidine ya da kaçış rampasına doğrudan engelsiz erişim
olanağı sağlanacaktır.
c) Duman sızdırmaz kapılarda camlı kapılar hariç, alanı her bir kanat
yüzey alanının en az %25’i değerinde net görüş sağlayan cam paneller konacaktır.
d) Duman sızdırmaz kapıları tek ya da çift kanatlı olabilir. Ancak
kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacak ve kanatlar içinde yer aldığı
boşluğu tümüye kapatacaktır. Kasalar duvar boşluğuna sıkıca yerleştirilecek ve
kanat ile döşeme arasındaki aralık 4 mm’yi aşmayacaktır.
e) Duman sızdırmaz kapılar normalde kapalı durumda tutulacaktır.
Bununla birlikte bu kapılar algılama sistemi yoluyla çalışan elektro-manyetik ya
da elektro-mekanik düzeneklerle otomatik olarak kapatılabiliyorsa açık durumda
tutulabilir.
Toplanma amaçlı binalar:
Madde 48- Toplanma amaçlı binalar, tören, ibadet, eğlence, yeme,
içme gibi nedenlerle 50 veya daha fazla kişinin bir araya gelebildiği tüm binalar
veya bunların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar.
Toplanma amaçlı binalarda 50 kişinin aşıldığı her mekanda en az 2
çıkış bulunacaktır. Kişi sayısı 500 kişiyi geçerse en az 3 çıkış, 1000 kişinin
üzerinde en az 4 çıkış tasarlanacaktır. Kapılar kaçışa doğru açılacak, birbirinden
olabildiğince uzakta olacak ve 2 kapı hiç bir noktadan 45 dereceden daha dar bir
açı ile görünmeyecektir.
Konferans, toplantı salonları ve bunlar gibi sabit koltuklu toplantı
amaçlı yapılarda iki koltuk sırası arasındaki geçitler aşağıdaki gibi olacaktır.
a) Salon ve balkonlarda kapılara ya da çıkış kapılarına götüren ve
genişliği koridor genişliğinden az olmayan ara dolaşım alanları sağlanacaktır.
b) Koltuk sıralarının oluşturduğu kümeler arasında dolaşım alanları
düzenlenecek ve bir koltuk sırası içindeki koltuk sayısı Tablo 2 'de belirtilen
koşullara uygun olacaktır. Sıra iç geçiş temiz genişliği 30 cm’den az olmayacak
ve bu genişlik sıranın arkasından otomatik kalkan koltuklar dahil, dik durumdaki
koltuğun en yakın çıkıntısına kadar yatay olarak ölçülecektir. Sıra iç geçiş
genişliği tüm sıra boyunca sabit tutulacaktır.
30
Tablo 2: Bir sıra içindeki koltuk sayısı
Sıra genişliği Bir sıradaki en çok koltuk sayısı
Mm çıkış yolu bir yanda çıkış yolu iki yanda
300-324 7 14
325-349 8 16
350-374 9 18
375-399 10 20
400-424 11 22
425-449 11 24
450-474 12 26
475-499 12 28
500 ve üzeri Kaçış yolu ile sınırlı
c) Ara dolaşım alanlarında eğim %10’u aşmadıkça kot değişimlerinin
çözümü için basamak yapılmayacaktır.
d) Ara dolaşım alanlarında, basamakların eğiminin 30 dereceyi aştığı ya
da rampa eğiminin %10’u aştığı durumlarda koltukları yandan kuşatan
korkuluklar yapılacaktır.
e) Ara dolaşım alanlarını oluşturan basamakların ve rampaların bitiş
kaplamalarında kaymaz malzemeler kullanılacaktır.
f) Genel aydınlatmanın kesilmesi durumunda her bir basamak açık
seçik görülebilir biçimde ışıklandırılacaktır.
Büro, fabrika, imalathane ve depo yapıları:
Madde 49- Büro ve depo yapılarının her birinde en az 2 bağımsız
kaçış merdiveni ya da başka çıkışlar sağlanacaktır. Ancak yapımda yanmaz
ürünler kullanılmışsa ve bina yüksekliği 15.50 m’yi veya yapı yüksekliği 21.50
m’yi aşmıyorsa tek kaçış merdivenine aşağıdaki koşullarda izin verilebilir.
a) Herhangi bir kat üzerindeki en fazla kaçış uzaklığı Tablo 1' deki
uzaklıklara uygun ve kaçış merdiveni yangın merdiveni özelliklerinde olmalıdır.
b) Depolarda dış zemin ortalama kotu ile yapının kullanımda olan en
üst katının bitmiş döşeme kotu arasında ölçülen yükseklik 15.50 m’yi