Akdeniz Sağlık

3. BÖLÜM
AMELİYATHANE VE YOĞUN BAKIMLAR
3.1 AMELİYATHANE HİZMETLERİ
3.1.1 Ameliyathane hizmet sunumu için gerekli
şartları karşılamalıdır.
AMAÇ: Ameliyathane süreçlerinin tanımlanması ve güvenliğinin
sağlanması; hastane kaynaklı enfeksiyonların kontrolü için
ameliyathaneye hasta ve personel giriş çıkışının kurallarının belirlenmesi;
ameliyathanelerin fiziki alt yapılarının en uygun şekilde yapılandırılmasıdır.
3.1.1.1 Ameliyathane ile ilgili süreçlerin işleyişine
ilişkin yazılı bir düzenleme bulunmalıdır.
a) Ameliyathane işleyişine ilişkin bir yazılı bir düzenleme
bulunmalıdır. Doküman, ameliyathanede hasta ve çalışan
güvenliği ile ilgili önlemler, ameliyathaneye hasta kabulü ile
ilgili uygulamaları içermeli ve ilgili süreçlerle (temizlik ve
dezenfeksiyon, malzeme temini vb.) ilişkisini kapsamalıdır.
b) İlgili sorumlular tarafından bu dokümana uygun olarak
çalışma durumu kontrol edilmelidir.
3.1.1.2 Ameliyathanelerde hasta ve personel girişi
ayrı olmalıdır.
a) Ameliyathanede hasta ve personel girişi ayrı olmalıdır
b) Ameliyathaneye hasta ve personel giriş çıkışının kuralları
belirlenmeli ve bu kurallar ameliyathane işleyişi ile ilgili
yazılı düzenlemede belirtilmelidir.
82
Özel Hastaneler Hizmet Kalite Standartları
3.1.1.3 Steril, yarı steril ve steril olmayan alanlar
belirlenmelidir.
a) Ameliyathanelerde steril, yarı steril ve steril olmayan alanlar
belirlenmeli ve ayrılmalıdır (farklı alanda farklı renk sistemi,
şerit ile ayırma, yer yazıları, tabela ile tanımlama gibi).
b) Tanımlanan alanın özelliğine uygun olarak kurallar (steril
alanda bulunma şartları, yarı steril alanda ne tür kıyafet ve
teçhizatla bulunulur gibi) belirlenmelidir.
c) Ameliyat salonlarının açıldığı ve ameliyat ekibinin cerrahi
el yıkama yaptıkları alan steril alan olarak kabul edilmiş
olmalıdır.
d) Steril alan olarak belirlenmiş alanlarda, pencere ve kapılar dış
ortama açılmamalı ve bu alanlarda tuvalet bulunmamalıdır.
e) Personel dinlenme alanları yarı steril alanlar içerisinde
organize edilmiş olmalı ve doğrudan steril alana
açılmamalıdır.
NOT: Yarı steril kavramı steril ve steril olmayan alan arasındaki
geçiş bölgelerini tarif etmek üzere kullanılmaktadır. Bu nedenle
aradaki geçişlerin tanımlanması sağlanmalıdır.
3.1.1.4 Ameliyathanelerde kirli ve temiz malzeme
trafiğinin ayrılması sağlanmalı, kirli malzemeler üstü
kapalı bir şekilde transfer edilmelidir.
3.1.1.5 Ameliyathanede tıbbi atıklar ve çöpler ayrı
şekilde toplanmalı ve taşınmalıdır.
a) Ameliyathanede tıbbi ve evsel atıkların kaynağında ayrı
olarak toplanması ve ünite içinde taşınması ile ilgili yazılı
bir düzenleme bulunmalı ve bu düzenlemeye uygun şekilde
çalışılıyor olmalıdır.
b) Ameliyathanede uygun tıbbi atık kapları ve poşetleri
bulunmalıdır.
83
2. Bölüm: Laboratuvar Hizmetleri
c) Ameliyathane atıkları bu konuda eğitilmiş ve belirlenmiş
personel tarafından toplanmalıdır.
3.1.1.6 Ameliyathanenin tüm yüzeyleri pürüzsüz,
yuvarlak köşeli, gözeneksiz, kolay temizlenebilir ve
dezenfekte edilebilir nitelikte ve derzsiz malzeme ile
kaplanmış olmalıdır.
3.1.1.7 Ameliyathanelerde sterilizasyon şartlarını
sağlayacak şekilde hepafiltre veya benzeri
mikroorganizmaları süzebilen ve tutabilen
havalandırma sistemi bulunmalıdır.
a) Ameliyathanelerde hepafiltre veya benzeri
mikroorganizmaları süzebilen ve tutabilen havalandırma
sistemi bulunmalıdır.
b) Basma hava debisi minimum 2.400 m3/h, ortamdaki narkoz
gazları konsantrasyonunu düşürmek için taze hava debisi
minimum 1.200 m3/h olmalıdır.
c) Ameliyathane odasındaki partikül ve mikro - organizma
sayısı tespitine dair periyodik ölçümler yapılmalı ve kayıt
altına alınmalıdır.
3.1.1.8 Ameliyathane odasında ısı ve nem takibi
yapılmalı ve bu değerlerin periyodik ölçümlerini
içeren çizelgeler hazırlanmalıdır.
NOT: Normal şartlarda ameliyathane odası ısısı 20-23 oC olmalıdır.
Ancak ameliyatın türüne ve ihtiyaca göre 18-26oC arasında
ayarlanabilir olması önerilir. Bağıl nem minimum %30, maksimum
%60 olmalıdır.
3.1.1.9 Hijyenik Klima Sistemine ait bakım sözleşmesi
ve bakım sırasında yapılan testlere ilişkin kayıtlar
bulunmalıdır.
84
Özel Hastaneler Hizmet Kalite Standartları
3.1.1.10 Ameliyathanedeki tüm cihazların bağlandığı
prizler, elektrik kesintisinde jeneratör devreye
girinceye kadar enerji ihtiyacını karşılamak üzere
UPS’lerle beslenmelidir.
3.1.1.11 UPS’lerin düzenli olarak bakım ve kontrolü
yapılmalıdır.
a) UPS’ lerin bakım ve kontrolleri periyodik olarak
yapılmalıdır.
b) Yapılan bakımlara ilişkin kayıtlar tutulmalıdır.
c) UPS’ ler çalışır durumda olmalıdır.
3.1.2 Ameliyathanede hasta bilgilerinin transferi
uygun şekilde yapılmalıdır.
AMAÇ: Ameliyathanelerde hasta bilgilerinin transferinin uygun
şekilde yapılmasının sağlanması, bilgilendirilmiş rıza formlarının
hasta dosyasında bulunmasının sağlanmasıdır.
3.1.2.1 Ameliyathaneden diğer birimlere ve diğer
birimlerden ameliyathaneye hasta ve bilgilerinin
transferi ile ilgili bir düzenleme yapılmış olmalıdır.
a) Hasta ile ilgili bilgi ve kayıtlar yazılı ve sözlü olarak transfer
edilmelidir.
b) Hasta transferi en az bir sağlık personeli eşliğinde
yapılmalıdır.
3.1.2.2 Hasta dosyasında, yapılan cerrahi işlem ve
anestezi ile ilgili onaylı bilgilendirilmiş rıza formu
olmalıdır.
a) Cerrahi işlem yapılan her hastanın dosyasında yapılan
işlemler ile ilgili onaylı rıza formu bulunmalıdır.
85
2. Bölüm: Laboratuvar Hizmetleri
b) Bilgilendirme; cerrah ve anestezi uzmanı (anestezi uzmanı
yoksa anestezi teknisyeni) tarafından yapılmalı ve rıza
formunda isim ve unvanları belirtilerek imzalanmalı ve
formun doldurulma tarihi ve saati mutlaka yazılmalıdır.
c) Yabancı hastalar için, hastanın bilgilendirilmesi ve
bilgilendirilmiş rızanın nasıl alınacağına ilişkin bir düzenleme
olmalıdır.
3.1.3 Güvenli cerrahi uygulamaları için önlemler
alınmalıdır.
AMAÇ: Cerrahi işlemlerin doğru hastaya doğru şekilde uygulanmasının
ve cerrahi işlemlerde hasta güvenliğinin sağlanmasıdır.
3.1.3.1 Ameliyat öncesi, ameliyat edilecek doğru
bölge ve taraf işaretlenmeli ve bu işlem hastaya da
doğrulatılmalıdır.
a) Ameliyat öncesi serviste hasta ile ilgili son kontroller hekim
tarafından yapılarak hastanın da katılımıyla doğru bölge ve
taraf işaretleme süreci gerçekleştirilmeli ve bu işlem hastaya
da doğrulatılmalıdır.
b) Taraf işaretlemesi bilinci açık hastalarda, hasta uyanıkken
ve bilinci açık olduğunda yapılmalıdır.
NOT:
• Cerrahi prosedürün tasarlandığı açık yara ve lezyonlarda,
acil müdahalelerde ve prematüre bebeklerle ilgili
müdahalelerde işaretleme yapılmaz.
• Tek organ vakalarında (sezaryen bölgesi, kalp cerrahisi
gibi) DSÖ bölge işaretlemesi uygulamasının yapılmasını
önermektedir.
86
Özel Hastaneler Hizmet Kalite Standartları
3.1.3.2 Hasta ameliyathaneye kabul edilirken kimlik
doğrulama işlemi yapılarak teslim alınmalıdır.
a) Hastaya ameliyat öncesi servis hemşiresi tarafından kimlik
doğrulama işlemi yapılır ve hasta, hasta dosyası ile birlikte
görevli refakatinde ameliyathaneye gönderilir.
b) Hasta ameliyathaneye kabul edilirken, ameliyathane
hemşiresi veya anestezi teknisyeni tarafından sözlü olarak
kimlik doğrulama işlemi yapılmalı ve teslim alınmalıdır.
3.1.3.3 Ameliyat odasında sesli olarak doğru hasta,
doğru taraf, doğru işlem doğrulaması yapılmalıdır.
a) Dünya Sağlık Örgütünün önerdiği Cerrahi Güvenlik Kontrol
Listesine uygun şekilde ameliyat odasında sesli olarak doğru
hasta, doğru taraf, doğru işlem doğrulaması yapılmalıdır.
3.1.3.4 Cerrahi güvenlik kontrol listesine göre
doğrulama yapılmalıdır.
a) Dünya Sağlık Örgütünün önerdiği T.C. Sağlık Bakanlığı
Performans Yönetimi ve Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı
kurumsal internet sitesinde de yayınlanan Cerrahi Güvenlik
Kontrol Listesi ve Uygulama Kılavuzu kullanılmalıdır.
b) Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi uygulanıp, doldurulduktan
sonra hasta dosyasında saklanmalıdır.
3.1.4 Ameliyathanede ilaç ve sarf malzemelerinin
takibi uygun şekilde yapılmalıdır.
AMAÇ: Ameliyathanede kullanılan tüm ilaçların ve anestezik
ajanların kritik stok seviyeleri ve miat takiplerinin etkili ve doğru bir
şekilde yapılmasının sağlanmasıdır.
87
2. Bölüm: Laboratuvar Hizmetleri
3.1.4.1 Ameliyathanede bulunan tüm ilaç ve
anestezik ajanların miktarları ve kritik stok seviyeleri
otomasyon sistemi üzerinden düzenli olarak takip
edilebilmelidir.
NOT: İlaç ve anestezik ajanlar sayılır ve otomasyon kayıtlarından
kontrol edilir.
3.1.4.2 Ameliyathanede bulunan tüm ilaç ve anestezik
ajanların son kullanma tarihleri otomasyon sistemi
üzerinden düzenli olarak takip edilebilmelidir.
ÖNERİ: Miadı yaklaşan ilaçlar ve anestezik ajanlar için uyarıcı
bir önlem (son kullanma tarihine 3 aydan az kalan ilaçlara uyarıcı bir
etiket yapıştırmak veya raflarda ön sıraya koymak gibi) alınabilir.
3.1.4.3 Ameliyathanede kullanılan tüm sarf
malzemelerinin kritik stok seviyeleri belirlenerek
miat takipleri düzenli olarak yapılmalıdır.
a) Ameliyathanede bulunan tüm sarf malzemelerinin kritik
stok seviyeleri belirlenerek düzenli takipleri yapılmalıdır.
b) Ameliyathanede bulunan tüm sarf malzemelerinin son
kullanma tarihi kontrolü düzenli olarak yapılmalıdır.
ÖNERİ: Miadı yaklaşan sarf malzemeleri için uyarıcı bir önlem
(son kullanma tarihine 3 aydan az kalan malzemelere uyarıcı bir etiket
yapıştırmak veya raflarda ön sıraya koymak veya otomasyon üzerinden
renk değişikliği gibi) alınabilir.
3.1.5 Hasta yakınlarının ameliyathanedeki
hastalarıyla ilgili kolay bilgi alabilmelerine
yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.
AMAÇ: Hasta yakınlarının ameliyathanedeki hastalarıyla ilgili
kolay bilgi alabilmelerinin sağlanmasıdır.
88
Özel Hastaneler Hizmet Kalite Standartları
3.1.5.1 Hasta yakınları için ameliyathanedeki
hastalarıyla ilgili bilgi alabilecekleri bekleme alanları
bulunmalıdır.
a) Bekleme alanı, hastane şartları göz önünde bulundurularak
yeterli sayıda koltuk, sandalye vb. içermelidir.
b) Bu bekleme alanında hasta yakınlarının hastalarıyla ilgili
bilgi alabilmelerini sağlayacak düzenlemeler bulunmalıdır
(ameliyathane süreçleriyle ve hastalarla ilgili bilgi aktaran
görüntülü ekran, ışıklı tabela, bilgilendirmekle görevli
personel vb.)
NOT: Bekleme alanı ameliyathane önünde bulunmak durumunda
değildir. Hasta yakınlarının uygun bir ortamda beklemelerinin
sağlanması ve etkin bir bilgilendirme sisteminin bulunması esastır.
89
3. Bölüm: Ameliyathane ve Yoğun Bakımlar