İkinci Bölüm Bina Taşıyıcı Sistemi Stabilitesi
İKİNCİ BÖLÜM
Bina taşıyıcı sistemi stabilitesi:
Madde 20- Bina taşıyıcı sistem ve elemanlarının, gerek bir bütün
olarak, gerekse her bir elemanıyla, bir yangında insanların tahliyesi ya da
söndürme süresinde korunmaları için yeterli bir zaman boyunca stabil kalmalarını
sağlayacak şekilde hesaplanarak boyutlandırılmaları zorunludur. Söz konusu
hesaplar, istenilen yangına dayanıklı ya da yangın kesici süreyi sağlayacak şekilde
yapılırlar. Özel yapılarda ek hesaplar istenir. Yangın süresinde sıcaklık artışının
zamana bağlı gelişiminde TS 1263'te verilen bağıntılar kullanılacaktır.
Yangın güvenliği açısından en az yangın önleyici F30-B2 sınıfını
sağlamayan yapı elemanlarının binaların taşıyıcı kısımlarında kullanılmasına,
çelik endüstri yapılarındaki özel haller dışında, müsaade edilmez.
14
Çevreye yangın yayma tehlikesi olmayan ve yangın sırasında içindeki
yanıcı maddeler çelik elemanlarında 540 0C üzerinde bir sıcaklık artışına sebep
olmayacak bütün çelik yapılar, çelikte yangına karşı herhangi bir önlem
alınmaksızın yangına karşı dayanıklı kabul edilir. Bunun dışında kalan çelik
yapılarda, çeliğin sıcaktan uygun şekilde yalıtılması gerekir. Yalıtım, yangına
dayanıklı püskürtme sıva ile sıvama, yangına dayanıklı boya ile boyama, yangına
dayanıklı malzemeler ile çevreyi sarma, kutuya alma ve kütlesel yalıtım şeklinde
yapılabilir.
Betonarme ve ön gerilmeli betondan mamul taşıyıcı sistem
elemanlarında TS 4065 standardına uyulur. Çok katlı ve özellikle yatay yangın
bölmeli binalarda, sistem bir bütün olarak incelenir, eleman genleşmelerinin
kısıtlandığı durumlarda doğan ek zorlamalar göz önünde tutulur. Betonarme veya
betonarme-çelik kompozit elemanların yangına karşı 2 saat dayanıklı olabilmesi
için, içindeki çelik profil veya donatının en dışta kalan kısımlarının (pas payı) en
az 4 cm. kalınlığında beton ile kaplanmış olması gerekmektedir.
Ahşap elemanların yangın mukavemet hesapları yanma hızına
dayandırılır. Yanma hızı 0.6 ila 0.8 mm/dak kabul edilip; ahşap elemanın bu
şekilde azalan en kesitiyle ve güvenlik katsayısı 1.00'e eşit alınarak, üzerine gelen
gerçek yükü taşıyabildiği süre yangın mukavemet süresi kabul edilir.
En az 19 cm kalınlığında kâgir taşıyıcı duvar, kemer, tonoz ve
kubbelerin diğer standart ve yönetmeliklere uygun inşa edilmişlerse, 4 saatten
kısa süreli yangınlar için ayrı bir kontrolü gerekmez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bölmeler, Cepheler ve Çatılar
Yangın bölmeleri:
Madde 21-Bakanlık binaları gerekli durumlarda düşey ve yatay yangın
bölmeleri ile donatılmalıdır. Yalnız can kaybının düşünülmesi durumunda, tek
veya ikinci çıkışa sahip,lojman olarak kullanılan iki katlı müstakil konutlarda, tek
katlı büro binalarında ve depolarda yangın bölmeleri yapılmayabilir.
Sprinkler sistemi ve duman tahliye sistemi yoksa yukarıda sayılanların
dışındaki binalarda ve endüstriyel tesislerde kat alanı 2000 m²’yi, hastaneler,
kreşler, gibi can güvenliği açısından önem arz eden binalarda kat alanı 1250
m²’yi aşmayacak yangın kompartımanları teşkil edilecektir.
Düşey iç bölmeler ve yangın duvarları:
Madde 22- Düşey iç bölmeler ve bitişik nizam yapıların yangın
duvarları, yangına en az 90 dakika dayanıklı olarak projelenmelidir. Bölme
aralıkları 60 metreyi aşmamalıdır. Bu bölme ve duvarların cephe ve çatılarda
göstermeleri gereken özellikler ilgili maddelerde belirtilmiştir.
15
Bölmelerde delik ve boşluk bulunmayacaktır. Bölmelerde kapı ve sabit
ışık penceresi gibi boşluklardan kaçınmak mümkün değilse, bunlar da en az
bölme yangın mukavemetinin yarı süresi kadar yangına dayanıklı ve yangın kesici
olacaktır. Kapıların otomatik bir teçhizatla kendiliğinden kapanması ve duman
sızdırmaz özellikte olması zorunludur. Bu tür yarı mukavemetli boşlukların
çevresi her türlü yanıcı maddeden arındırılmış olacaktır. Su, elektrik, ısıtma,
havalandırma ve benzeri tesisatın yangın bölmesinden geçmesi durumunda,
bölmede yangın dayanımını azaltmayacak ve denenmiş uygun detaylar
kullanılacaktır.
Yangın duvarlarında kullanılabilecek yapı malzemelerinin yanıcılık
sınıfları ve yangında gözlenen davranışları Ek-1' de, normal bina duvarlarında
aranan yangın dayanım şartları Ek-4' de toplu olarak verilmiştir. En çok iki katlı
konutlar, taşıyıcı duvarlar, ayak ve kolonlar ise en az F30-B2 sınıfında olmalıdır.
Topluma açık binalar ile yüksek yapılarda yangın anında otomatik
kapanan veya yapının kullanım saatleri dışında kapatılan sürme bölmeler veya
koridor damperleri kullanılabilir.
Yapı malzemelerinin yanıcılık sınıfları ve yangında gözlenen
davranışları Ek-1’ de gösterilmiştir.
Yapı yüksekliği 2 katı aşmayan binalardaki taşıyıcı duvarlar, ayak ve
kolonlar için istenen en az F30-B2 sınıfına, yüksek bina sınıfına girmeyen, 2
kattan yüksek binaların taşıyıcı olmayan duvarlarında da müsaade edilir. Normal
bina duvarlarında aranan yangın dayanım şartları Ek-4' de toplu olarak
gösterilmiştir.
Yatay bölmeler ve döşemeler:
Madde23- Yangın sınıfı F30-B2 olan müstakil en çok 2 katlı lojman
olarak kullanılan konutlar dışında, bütün döşemeler yangına en az 60 dakika
dayanımlı ve yangın kesici nitelikte olacaktır. Her durumda bodrum tavanı
yangına en az 90 dakika dayanımlı olacaktır.
Yangına en az 120 dakika mukavemet gösteren ve alevlerin
geçebileceği boşlukları bulunmayan her döşeme bir yatay yangın bölmesi olarak
kullanılabilir.
Ayrık nizamda lojman olarak kullanılan müstakil konutlar dışında B2
ve B3 sınıfı malzemelerden asma tavanların kullanılması yasaktır.
Bina döşemelerinde aranan yangın dayanım şartları Ek-4' de
gösterilmiştir.
Cepheler:
Madde 24- Cepheler, düşey dış yangın bölmeleri niteliğindedir.
Cephe dış kaplamasının yanmaz malzemeden olması esastır. Cephe elemanları ile
alevlerin geçebileceği boşlukları bulunmayan döşemelerin kesiştiği yerler,
alevlerin komşu katlara atlamasını engelleyecek şekilde yalıtılmalıdır.
16
Kapı, pencere ve benzeri cephe boşlukları arasında, aynı bir iç hacme
ait değillerse en az 100 cm yatay dolu yüzey bulunmalıdır. Bu dolu yüzeylerin, bir
düşey yangın bölmesi veya duvarı olması durumunda, bina dışına en az 40 cm
taşan düşey yanmaz nervürlerle pekiştirilmesi tercih edilmelidir. Konut olarak
kullanılan yapılar bu uygulamanın dışındadır.
Yangına en az 30 dakika dayanıklı özel pencereler kullanılmadığı
takdirde, cephede en az 50 cm çıkıntılı yatay alev itici nervürler düzenlenecektir .
Çatılar:
Madde 25- Çatıların oturdukları döşemeler yatay yangın bölmesi
niteliğinde bulunmalıdır. Bitişik nizam yapılarda, çatılarda çatı örtüsü (üst
izolasyon) olarak B2 ve B3 sınıfı malzemeler kullanılması yasaktır.
Düşey yangın bölmeleri ve yangın duvarları boyut ve nitelikleri ile çatı
düzlemini en az 60 cm aşacak şekilde yapılacaktır. Çatılarda kullanılacak
malzemelere ait özelikler Ek-4' de gösterilmiştir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Binalarda Kullanılacak Yapı Malzemeleri
Bakanlık binalarda kullanılacak yapı malzemeleri:
Madde 26- Yangın güvenliği açısından kolay alevlenen B3 sınıfı
yapı malzemelerinin inşaatta kullanılmalarına müsaade edilmez. Bunlar ancak bir
kompozit içinde veya özel önlemler alınması yolu ile normal alevlenen B2
sınıfına dönüştürüldükten sonra kullanılabilirler.
İki kattan daha yüksek binalardaki taşıyıcı duvar, ayak ve kolonlar ise
en az F90-A sınıfında olarak inşa edilirler. Duvarlarda iç kaplamalar ve ısı
yalıtımları en az normal alevlenen B2, yüksek binalarda ise en az zor alevlenen
B1; dış kaplamalar 2 kata kadar olan binalarda en az B2, daha yüksek binalarda
ise yanmaz A1 sınıfı malzemeden yapılır.
Döşeme üzerinde kolay alevlenen B3 sınıfı malzemeden ısı yalıtımı
yapılmasına, üzeri en az 2 cm kalınlığında şap tabakası ile örtülmek şartı ile
müsaade edilir. Döşeme kaplamaları da en az B2, ve yüksek binalarda ise en az
yanmaz A1 sınıfı malzemeden yapılır.
Normal bina duvarları, döşemeleri, çatıları, merdiven kuleleri,
koridorları ve yapı malzemeleri için aranacak yangın dayanım şartları Ek 2 - 6' da
gösterilmiştir.
Toplantı salonları ve garajlar gibi özel binalardaki yapı malzeme ve
elemanlarında aranacak yangın dayanım şartları Ek 7–10' da gösterilmiştir.
Uçucu yanar parçalara ve ısı radyasyonuna dayanıklı olduğu herhangi
bir gerçeklemeye lüzum olmadan ve çatı eğimine bağlı olmadan kabul edilebilen
17
çatı elemanları şunlardır. Doğal veya yapay taşlardan, beton plaklardan, asbestli
çimento plaklardan yapılmış çatı örtüleri ve çatı tecritleri, çelikten veya diğer
metallerden yapılmış ve en az B1 sınıfı malzemelerden yalıtım ve örtü tabakaları
içermeyen çatılar.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Kaçış Yolları, Kaçış Merdivenleri ve Özel Durumlar
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Genel:
Madde 27- Bu kısım, kullanıcılar için sağlanacak güvenlikli kaçış
yollarının tasarım, yapım, korunum ve bakım gereklerini belirler.
Her yapı, yangın ya da diğer acil durumlarda kullanıcıların hızla
kaçışlarını sağlayacak yeterli acil durum çıkışlarıyla donatılacaktır. Çıkışlar ve
diğer önlemler yangın ya da diğer acil durumlarda can güvenliğinin yalnızca tek
bir önleme dayandırılmayacağı biçimde tasarlanacaktır. Tekil önlemlerin kişisel
kusurlar, mekanik arızalar ya da mevcut tehlike nedeniyle işlevini yitirmesi
ihtimaline karşı can güvenliği için önlemler alınacaktır.
Her yapı, yangın ya da diğer acil durumlarda yapıdan kaçış için
kullanıcıların ısı, duman ya da panikten doğan aşırı tehlikelerden koruyacak
biçimde yapılacak, donatılacak, bakım görecek ve işlevini sürdürecektir.
Her yapı tüm kullanıcılara elverişli kaçış olanakları sağlamak için
yapının kullanım sınıfına, kullanıcı yüküne, yangın korunum düzeyine, yapısına
ve yüksekliğine uygun tip, sayı, konum ve kapasitede tehlike çıkışlarıyla
donatılacaktır.
Her yapının içinde yapının kullanımına girmesiyle her kesimden serbest
ve engelsiz erişilebilen tehlike çıkışlar sağlayacak şekilde düzenlenecek ve bakım
altında tutulacaktır. Herhangi bir yapının içinden serbest kaçışları engellememek
için çıkışlara veya kapılara kilit, sürgü vb. bileşenler takılmayacaktır. Zihinsel
özürlü, tutuklu ya da ıslah edilenlerin barındığı, yetkili personeli sürekli görev
başında olan ve yangın ya da diğer acil durumlarda kullanıcıları nakledecek
yeterli olanakları bulunan yerlerde kilit kullanılmasına izin verilecektir.
Her çıkış açık-seçik görünecek, ayrıca çıkışa götüren yol, her tür
yapıdaki bedensel ve zihinsel açıdan sağlıklı her kullanıcının herhangi bir
noktadan kaçacağı doğrultuyu kolayca anlayacağı biçimde açık-seçik görünür
olacaktır. Çıkış niteliği taşımayan herhangi bir kapı, ya da bir çıkışa götüren yol
gerçek çıkışla karıştırılmayacak şekilde düzenlenecek ya da işaretlenecektir. Bir
18
yangın durumunda kullanıcıların yanlışlıkla çıkmaz alanlara girmemeleri, ve
kullanılan odalardan, mekanlardan geçmek zorunda kalmaksızın bir çıkışa ya da
çıkışlara doğrudan erişmeleri sağlanacaktır.
Bir yapıda yapay aydınlatma gerekmesi durumunda çıkışla ilgili
düzenlemeler aydınlatma tasarımı içinde uygun ve güvenilir biçimde yer alacaktır
ve Beşinci Kısım Üçüncü Bölümde belirtilen esaslara göre kaçış yolları
aydınlatması ve yönlendirmesi yapılacaktır.
Bir yangın durumunda yapının boyutlarına, kullanım amacına bağlı
olarak gereken yerlerde, kullanıcıları uyarmak, kaçışları başlatmak üzere Beşinci
Kısım Dördüncü Bölümdeki gereklere uygun bir yangın uyarı sistemi
kurulacaktır.
Her düşey kaçış yolu ve yapının katları arasında düzenlenen diğer
düşey boşluklar, kaçışlar öncesi ve sırasında, ısı, duman ve diğer yanma
ürünlerinin bu boşluklardan yükselerek katlara yayılımını önlemek için uygun bir
biçimde kapatılacak ya da korunacaktır.
Bu Yönetmeliğe uygunluk, yapıyı normal koşullarda kullananların
güvenliğiyle ilgili diğer sorumlulukların azaltılacağı ya da uygulamadan
kaldırılacağı biçimde yorumlanmayacaktır. Ayrıca Yönerge hükümlerden hiçbiri
yapının normal kullanım süreçlerinde tehlike yaratabilecek herhangi bir duruma
izin verileceği biçimde yorumlanmayacaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
Kaçış Yolları
Genel:
Madde 28- Gerçek bir kaçış yolu, bir yapının herhangi bir
noktasından yer seviyesindeki caddeye kadar olan devamlı ve engellenmemiş
kaçış yolunun tamamıdır. Kaçış yolları kapsamına bir bütün olarak;
a) Oda ve diğer bağımsız mekanlardan çıkışlar,
b) Her kattaki koridor ve benzeri geçitler,
c) Kat çıkışları,
d) Zemin kata ulaşan merdivenler,
e) Zemin katta merdiven ağızlarından aynı katta yapı son çıkışına
götüren yollar,
f) Son çıkış,
dahildir.
19
Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilemez. Pencere ve parapet
yüksekliği döşemeden en çok 120 cm yukarıda ve bina dışındaki güvenlik
bölgesine açık, dış zeminden en çok 3 m yükseklikteki, en az cam genişliği 90 cm
ve yüksekliği 90 cm olan pencereler, zorunlu hallerde aksi belirtilmemişse, kaçış
yolu kabul edilebilirler.
Kaçış yollarının belirlenmesinde yapının kullanım sınıfı, kullanıcı
yükü, kat alanı, çıkışa kadar alınacak yol ve çıkışların kapasitesi esas alınacaktır.
Her katta, o katın kullanıcı yüküne ve en uzun kaçış uzaklığına göre çıkış
olanakları sağlanacaktır.
Zemin kat üzerindeki herhangi bir katta düzenlenen kaçış merdivenleri
tüm normal katlara aynı zamanda hizmet verebilir. Zemin altındaki herhangi bir
katta düzenlenen kaçış merdivenleri de tüm bodrum katlara hizmet verebilir.
Değişik bölümleri ya da katları, değişik tipte kullanımlar için tasarlanan
ya da içinde aynı zamanda değişik amaçlı kullanımların sürdürüldüğü yapılarda,
yapı bütününe ya da kat bütününe ilişkin gerekler en sıkı kaçış gerekleri olan
kullanım tipi esas alınarak saptanacak ya da her bir yapı bölümüne ilişkin gerekler
ayrı ayrı belirlenecektir.
Tuvaletler, soyunma odaları, depolar, personel kantinleri gibi mekanlar,
holler, koridorlar ve benzeri diğer mekanlara hizmet veren ancak diğer mekanlarla
aynı katta olduğu halde aynı zamanda kullanılmayan mekanların döşeme alanları,
yer aldıkları katın kullanıcı yükü hesaplanmalarında dikkate alınmayabilir.
Çıkış kapasitesi ve çıkış sayısı:
Madde 29- Kullanıcı yükü, gerekli kaçış ve panik hesaplarında
kullanılmak üzere brüt alana göre, konferans salonu, bekleme salonları, gibi
yerlerde 1.0 m2/kişi,sosyal tesislerdeki ,dans salonları, bar, oyun salonları ve
benzeri yerlerin oturulan kısımları için 1.0 m2/kişi, ayakta durulan kısımlarda 0.50
m2/kişi, büro binalarında, , hastane yatak odalarında 10 m2/kişi, otoparklarda 30
m2/kişi alınacaktır.
Çıkış genişliği için, çıkış kapıları, kaçış merdivenleri, koridorlar ve
diğer kaçış yollarının kapasiteleri 50 cm’lik genişlik birim alınarak
hesaplanacaktır. Aksi belirtilmedikçe, birim genişlikten tahliye süresi, kâgir
yapılarda 3 dakika ve ahşap yapılarda 2 dakika alınacak, 50 cm. genişlikten bir
dakikada 40 kişi geçebileceği kabul edilecektir.
Çıkış sayısı, çıkış genişliğinin ikiye bölünmesi ile elde edilecek değere
1 eklenerek bulunacak ve 0.50 den büyük kesirlerde bir üst değer esas alınacaktır.
Örneğin 1000 m2 lik bir süper marketin kullanıcı yükü 2000 kişi, çıkış genişliği
2000/(3x40)x0.5=8.34 m, çıkış sayısı 8.34/2+1= 5 dir.
Aksi belirtilmedikçe, 50 kişinin aşıldığı her mekanda, sosyal tesislerde
bulunan, 25 kişinin aşıldığı bar gibi eğlence yerlerinde ve yüksek riskli
mekanlarda, çıkışlara erişmek için en az 2 kapı bulunacaktır. Kişi sayısı 500 kişiyi
20
geçerse en az 3 çıkış olacaktır. Kapılar birbirinden olabildiğince uzakta olacak ve
iki kapı hiç bir noktadan 45 dereceden daha dar bir açı ile görünmeyecektir.
Tablo 1: Çıkışlara götüren en uzun kaçış uzaklıkları
Tek yönde en çok
uzaklık (m)
İki yönde en çok uzaklık
(m)
Kullanım Sınıfı
Sprinkler
siz
Sprinkler
li
Sprinklersi
z
Sprinklerli
Yüksek Tehlike 10 20 20 35
Endüstriyel 15 25 30 60
Yurtlar, Yatakhaneler 15 25 30 60
Mağazalar, dükkanlar 15 25 45 60
Bürolar 15 30 45 75
Otoparklar 15 25 45 60
Okul ve Eğitim yapıları 15 25 45 60
Toplanma Yerleri 15 25 45 60
Hastaneler 15 25 30 45
Oteller, Pansiyonlar 15 20 30 45
Apartmanlar 15 30 30 60
Kaçış uzaklığı kullanım sınıfına göre Tablo 1' de verilen değerlerden
daha büyük olamaz.
a) En az iki çıkışlı tasarlanan bir katta, kullanılan bir mekan içindeki
en uzak noktadan en yakın çıkışa olan uzaklık, Tablo 1’de belirlenen sınırları
aşmayacaktır.
b) Odalar, koridorlar ve benzeri alt bölümlere ayrılmış büyük alanlı
bir katta, direkt (kuş uçuşu) kaçış uzaklığı Tablo 1’de izin verilen en çok kaçış
uzaklığının 2/3’ünü aşmıyorsa kabul edilecektir.
c) Kaçış uzaklığı ölçülecek en uzak nokta, mekan içinde mekanı
çevreleyen duvarlardan 40 cm önde alınacaktır.
d) Zorunlu çıkışlar yerine sığınma alanı sağlanan yerlerde (hastane
gibi) kaçış uzaklığı, sığınma alanına götüren koridorun çıkış kapısına kadar olan
ölçüdür.
21
Kaçış yolu genişliği :
Madde 30- Hiçbir çıkış, kaçış merdiveni ya da diğer kaçış yolları
29’uncu maddeye göre hesaplanan değerlerden daha dar genişlikte ve toplam
kullanıcı sayısı 50 kişiden fazla olan binalarda bir kaçış yolunun genişliği iki
birim genişlikten yani 100 cm.'den az olmayacaktır.
Kaçış merdivenlerinin en çok genişliği 200 cm’yi geçmeyecektir.
Genişliği 200 cm’yi aşan merdivenler korkuluklarla 100 cm’den az olmayan ve
200 cm’den fazla olmayan parçalara ayrılacaktır. Kaçış merdivenlerinin çıkış
kapasitesi hesaplanırken, 200 cm’yi geçen fazlalıklar hesaba katılmayacaktır.
İki çıkış gereken mekanlarda her bir çıkış toplam kullanıcı yükünün en
az yarısını karşılayacak genişlikte olacaktır.
Genişlikler, temiz genişlik olarak ölçülecektir.
a) Kaçış merdivenlerinde; merdiven kolu duvarlarla çevrelenmiş ise
temiz genişlik her iki duvarın bitmiş yüzeyleri arasındaki ölçüdür. Merdiven
kolunun bir tarafında duvar diğer tarafında korkuluk varsa temiz genişlik, duvar
bitmiş yüzeyiyle korkuluk iç yüzeyi arasındaki ölçüdür. Merdiven kolunun her iki
yanında da korkuluk varsa temiz genişlik, korkulukların iç yüzeyleri arasındaki
ölçüdür ve her iki yandaki küpeşteler 80 mm’den fazla çıkıntı yapmayacaktır.
b) Çıkış kapısında; tek kanatlı kapıda temiz genişlik, kapı kasası ya da
lamba çıkıntısıyla 90 derece açılmış kanat yüzeyi arasındaki ölçüdür. Tek kanatlı
bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm den az 120 cm den çok olmayacaktır. İki
kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumdayken kanat
yüzeyleri arasındaki ölçüdür.
Tüm çıkışlar ve erişim yolları için aşağıda belirtilen gereklere
uyulacaktır.
a) Çıkışlar ve erişim yolları açık-seçik görülebilir olacak ya da
konumları simgelerle vurgulanacak ve her an kullanılabilmesi için engellerden
arındırılmış durumda bulundurulacaktır.
b) Bir yapıda ya da katlarında bulunan her kullanıcı/kiracı için diğer
kullanıcı/kiracıların kullanımında olan odalardan ya da mekanlardan geçmek
zorunda kalmaksızın bir çıkışa ya da çıkışlara doğrudan erişim sağlanacaktır.
Yangın güvenlik holü:
Madde 31- Kaçış merdivenlerine dumanın geçişini engellemek için
yapılacak yangın güvenlik holleri, kullanıcıların kaçış yolu içindeki hareketini
engellemeyecek biçimde tasarlanacak ve taban alanı 3 m²’den az olmayacaktır.
Döşemeye asansör holünde çıkış kapısına doğru 1/200’ü aşmayacak bir eğim
verilecektir. Yanıcı madde içermeyen ve kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan
koridor ve holler yangın güvenlik hacmi olarak kabul edilir.
22
Kaçış yolları gerekleri:
Madde 32- Tüm yapılar için aşağıda belirtilen olanaklardan biri ya
da daha fazlası kullanılarak kaçış yolları sağlanacaktır.Yapının kullanımda olduğu
sürece zorunlu çıkışlar kolayca erişilebilir durumda tutulacak, kapılar açılabilecek
ve önlerinde engelleyiciler bulunmayacaktır.
Korunumlu iç kaçış koridorları ve geçitler:
Madde 33- Korunumlu iç kaçış koridorları ve geçitler için aşağıda
belirtilen şartlar aranır.
a) Bir yapıda ya da yapı katında, kaçış yolu olarak hizmet veren
korunumlu koridor ya da korunumlu holler 3 veya daha az katlı yapılarda 60
dakika yangına dayanıklı, 15.50 m’den daha yüksek yapılarda 120 dakika
yangına dayanıklı olacaktır.
b) İç kaçış koridorları ve geçitler aşağıda belirtilen özelliklerde
olacaktır.
1) Bir iç kaçış koridoruna/geçidine açılan çıkış kapıları, kaçış
merdivenlerine açılan çıkış kapılarına eşdeğer düzeyde yangına karşı dayanıklı
olacak ve otomatik olarak kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacaktır.
2) İç kaçış koridorunun en az genişliği ve kapasitesi 29’uncu maddeye
göre belirlenen değerlere uygun olacaktır.
3) Kaçış koridoru boyunca döşemede yapılacak üç basamaktan az kod
farkları en çok %10 eğimli rampalarla bağlanacaktır. Rampalar yangın
merdivenlerine eşit güvenlik önlemleriyle donatılacak ve eğim sabit tutulacaktır.
Zemin kaymaz malzeme ile kaplanacaktır.
4) İç kaçış koridoruyla bağlantılı olan korunumlu merdivenin
basınçlandırılması durumunda koridorda Altıncı Kısımdaki gereklere uygun
biçimde mekanik yolla basınçlandırılacaktır.
Dış kaçış geçitleri:
Madde 34- Kaçış yolu olarak bir iç koridor yerine dış geçit
kullanılabilir. Ancak dış geçite bitişik yapı dış duvarında düzenlenecek duvar
boşluklarına konulacak menfezlerin yanmaz nitelikte olması, boşluğun parapet üst
kotu ile döşeme bitmiş kotu arasında 1.8 m ya da daha fazla yükseklik kalması ve
bu tür havalandırma boşluklarının bir kaçış merdivenine ait herhangi bir duvar
boşluğuna 3.0 m’den daha yakın olmaması esas alınacaktır.
Bir dış geçite açılan çıkış kapısı 30 dakika yangına karşı dayanıklı
olacak ve kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacaktır
Bina taşıyıcı sistemi stabilitesi:
Madde 20- Bina taşıyıcı sistem ve elemanlarının, gerek bir bütün
olarak, gerekse her bir elemanıyla, bir yangında insanların tahliyesi ya da
söndürme süresinde korunmaları için yeterli bir zaman boyunca stabil kalmalarını
sağlayacak şekilde hesaplanarak boyutlandırılmaları zorunludur. Söz konusu
hesaplar, istenilen yangına dayanıklı ya da yangın kesici süreyi sağlayacak şekilde
yapılırlar. Özel yapılarda ek hesaplar istenir. Yangın süresinde sıcaklık artışının
zamana bağlı gelişiminde TS 1263'te verilen bağıntılar kullanılacaktır.
Yangın güvenliği açısından en az yangın önleyici F30-B2 sınıfını
sağlamayan yapı elemanlarının binaların taşıyıcı kısımlarında kullanılmasına,
çelik endüstri yapılarındaki özel haller dışında, müsaade edilmez.
14
Çevreye yangın yayma tehlikesi olmayan ve yangın sırasında içindeki
yanıcı maddeler çelik elemanlarında 540 0C üzerinde bir sıcaklık artışına sebep
olmayacak bütün çelik yapılar, çelikte yangına karşı herhangi bir önlem
alınmaksızın yangına karşı dayanıklı kabul edilir. Bunun dışında kalan çelik
yapılarda, çeliğin sıcaktan uygun şekilde yalıtılması gerekir. Yalıtım, yangına
dayanıklı püskürtme sıva ile sıvama, yangına dayanıklı boya ile boyama, yangına
dayanıklı malzemeler ile çevreyi sarma, kutuya alma ve kütlesel yalıtım şeklinde
yapılabilir.
Betonarme ve ön gerilmeli betondan mamul taşıyıcı sistem
elemanlarında TS 4065 standardına uyulur. Çok katlı ve özellikle yatay yangın
bölmeli binalarda, sistem bir bütün olarak incelenir, eleman genleşmelerinin
kısıtlandığı durumlarda doğan ek zorlamalar göz önünde tutulur. Betonarme veya
betonarme-çelik kompozit elemanların yangına karşı 2 saat dayanıklı olabilmesi
için, içindeki çelik profil veya donatının en dışta kalan kısımlarının (pas payı) en
az 4 cm. kalınlığında beton ile kaplanmış olması gerekmektedir.
Ahşap elemanların yangın mukavemet hesapları yanma hızına
dayandırılır. Yanma hızı 0.6 ila 0.8 mm/dak kabul edilip; ahşap elemanın bu
şekilde azalan en kesitiyle ve güvenlik katsayısı 1.00'e eşit alınarak, üzerine gelen
gerçek yükü taşıyabildiği süre yangın mukavemet süresi kabul edilir.
En az 19 cm kalınlığında kâgir taşıyıcı duvar, kemer, tonoz ve
kubbelerin diğer standart ve yönetmeliklere uygun inşa edilmişlerse, 4 saatten
kısa süreli yangınlar için ayrı bir kontrolü gerekmez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bölmeler, Cepheler ve Çatılar
Yangın bölmeleri:
Madde 21-Bakanlık binaları gerekli durumlarda düşey ve yatay yangın
bölmeleri ile donatılmalıdır. Yalnız can kaybının düşünülmesi durumunda, tek
veya ikinci çıkışa sahip,lojman olarak kullanılan iki katlı müstakil konutlarda, tek
katlı büro binalarında ve depolarda yangın bölmeleri yapılmayabilir.
Sprinkler sistemi ve duman tahliye sistemi yoksa yukarıda sayılanların
dışındaki binalarda ve endüstriyel tesislerde kat alanı 2000 m²’yi, hastaneler,
kreşler, gibi can güvenliği açısından önem arz eden binalarda kat alanı 1250
m²’yi aşmayacak yangın kompartımanları teşkil edilecektir.
Düşey iç bölmeler ve yangın duvarları:
Madde 22- Düşey iç bölmeler ve bitişik nizam yapıların yangın
duvarları, yangına en az 90 dakika dayanıklı olarak projelenmelidir. Bölme
aralıkları 60 metreyi aşmamalıdır. Bu bölme ve duvarların cephe ve çatılarda
göstermeleri gereken özellikler ilgili maddelerde belirtilmiştir.
15
Bölmelerde delik ve boşluk bulunmayacaktır. Bölmelerde kapı ve sabit
ışık penceresi gibi boşluklardan kaçınmak mümkün değilse, bunlar da en az
bölme yangın mukavemetinin yarı süresi kadar yangına dayanıklı ve yangın kesici
olacaktır. Kapıların otomatik bir teçhizatla kendiliğinden kapanması ve duman
sızdırmaz özellikte olması zorunludur. Bu tür yarı mukavemetli boşlukların
çevresi her türlü yanıcı maddeden arındırılmış olacaktır. Su, elektrik, ısıtma,
havalandırma ve benzeri tesisatın yangın bölmesinden geçmesi durumunda,
bölmede yangın dayanımını azaltmayacak ve denenmiş uygun detaylar
kullanılacaktır.
Yangın duvarlarında kullanılabilecek yapı malzemelerinin yanıcılık
sınıfları ve yangında gözlenen davranışları Ek-1' de, normal bina duvarlarında
aranan yangın dayanım şartları Ek-4' de toplu olarak verilmiştir. En çok iki katlı
konutlar, taşıyıcı duvarlar, ayak ve kolonlar ise en az F30-B2 sınıfında olmalıdır.
Topluma açık binalar ile yüksek yapılarda yangın anında otomatik
kapanan veya yapının kullanım saatleri dışında kapatılan sürme bölmeler veya
koridor damperleri kullanılabilir.
Yapı malzemelerinin yanıcılık sınıfları ve yangında gözlenen
davranışları Ek-1’ de gösterilmiştir.
Yapı yüksekliği 2 katı aşmayan binalardaki taşıyıcı duvarlar, ayak ve
kolonlar için istenen en az F30-B2 sınıfına, yüksek bina sınıfına girmeyen, 2
kattan yüksek binaların taşıyıcı olmayan duvarlarında da müsaade edilir. Normal
bina duvarlarında aranan yangın dayanım şartları Ek-4' de toplu olarak
gösterilmiştir.
Yatay bölmeler ve döşemeler:
Madde23- Yangın sınıfı F30-B2 olan müstakil en çok 2 katlı lojman
olarak kullanılan konutlar dışında, bütün döşemeler yangına en az 60 dakika
dayanımlı ve yangın kesici nitelikte olacaktır. Her durumda bodrum tavanı
yangına en az 90 dakika dayanımlı olacaktır.
Yangına en az 120 dakika mukavemet gösteren ve alevlerin
geçebileceği boşlukları bulunmayan her döşeme bir yatay yangın bölmesi olarak
kullanılabilir.
Ayrık nizamda lojman olarak kullanılan müstakil konutlar dışında B2
ve B3 sınıfı malzemelerden asma tavanların kullanılması yasaktır.
Bina döşemelerinde aranan yangın dayanım şartları Ek-4' de
gösterilmiştir.
Cepheler:
Madde 24- Cepheler, düşey dış yangın bölmeleri niteliğindedir.
Cephe dış kaplamasının yanmaz malzemeden olması esastır. Cephe elemanları ile
alevlerin geçebileceği boşlukları bulunmayan döşemelerin kesiştiği yerler,
alevlerin komşu katlara atlamasını engelleyecek şekilde yalıtılmalıdır.
16
Kapı, pencere ve benzeri cephe boşlukları arasında, aynı bir iç hacme
ait değillerse en az 100 cm yatay dolu yüzey bulunmalıdır. Bu dolu yüzeylerin, bir
düşey yangın bölmesi veya duvarı olması durumunda, bina dışına en az 40 cm
taşan düşey yanmaz nervürlerle pekiştirilmesi tercih edilmelidir. Konut olarak
kullanılan yapılar bu uygulamanın dışındadır.
Yangına en az 30 dakika dayanıklı özel pencereler kullanılmadığı
takdirde, cephede en az 50 cm çıkıntılı yatay alev itici nervürler düzenlenecektir .
Çatılar:
Madde 25- Çatıların oturdukları döşemeler yatay yangın bölmesi
niteliğinde bulunmalıdır. Bitişik nizam yapılarda, çatılarda çatı örtüsü (üst
izolasyon) olarak B2 ve B3 sınıfı malzemeler kullanılması yasaktır.
Düşey yangın bölmeleri ve yangın duvarları boyut ve nitelikleri ile çatı
düzlemini en az 60 cm aşacak şekilde yapılacaktır. Çatılarda kullanılacak
malzemelere ait özelikler Ek-4' de gösterilmiştir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Binalarda Kullanılacak Yapı Malzemeleri
Bakanlık binalarda kullanılacak yapı malzemeleri:
Madde 26- Yangın güvenliği açısından kolay alevlenen B3 sınıfı
yapı malzemelerinin inşaatta kullanılmalarına müsaade edilmez. Bunlar ancak bir
kompozit içinde veya özel önlemler alınması yolu ile normal alevlenen B2
sınıfına dönüştürüldükten sonra kullanılabilirler.
İki kattan daha yüksek binalardaki taşıyıcı duvar, ayak ve kolonlar ise
en az F90-A sınıfında olarak inşa edilirler. Duvarlarda iç kaplamalar ve ısı
yalıtımları en az normal alevlenen B2, yüksek binalarda ise en az zor alevlenen
B1; dış kaplamalar 2 kata kadar olan binalarda en az B2, daha yüksek binalarda
ise yanmaz A1 sınıfı malzemeden yapılır.
Döşeme üzerinde kolay alevlenen B3 sınıfı malzemeden ısı yalıtımı
yapılmasına, üzeri en az 2 cm kalınlığında şap tabakası ile örtülmek şartı ile
müsaade edilir. Döşeme kaplamaları da en az B2, ve yüksek binalarda ise en az
yanmaz A1 sınıfı malzemeden yapılır.
Normal bina duvarları, döşemeleri, çatıları, merdiven kuleleri,
koridorları ve yapı malzemeleri için aranacak yangın dayanım şartları Ek 2 - 6' da
gösterilmiştir.
Toplantı salonları ve garajlar gibi özel binalardaki yapı malzeme ve
elemanlarında aranacak yangın dayanım şartları Ek 7–10' da gösterilmiştir.
Uçucu yanar parçalara ve ısı radyasyonuna dayanıklı olduğu herhangi
bir gerçeklemeye lüzum olmadan ve çatı eğimine bağlı olmadan kabul edilebilen
17
çatı elemanları şunlardır. Doğal veya yapay taşlardan, beton plaklardan, asbestli
çimento plaklardan yapılmış çatı örtüleri ve çatı tecritleri, çelikten veya diğer
metallerden yapılmış ve en az B1 sınıfı malzemelerden yalıtım ve örtü tabakaları
içermeyen çatılar.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Kaçış Yolları, Kaçış Merdivenleri ve Özel Durumlar
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Genel:
Madde 27- Bu kısım, kullanıcılar için sağlanacak güvenlikli kaçış
yollarının tasarım, yapım, korunum ve bakım gereklerini belirler.
Her yapı, yangın ya da diğer acil durumlarda kullanıcıların hızla
kaçışlarını sağlayacak yeterli acil durum çıkışlarıyla donatılacaktır. Çıkışlar ve
diğer önlemler yangın ya da diğer acil durumlarda can güvenliğinin yalnızca tek
bir önleme dayandırılmayacağı biçimde tasarlanacaktır. Tekil önlemlerin kişisel
kusurlar, mekanik arızalar ya da mevcut tehlike nedeniyle işlevini yitirmesi
ihtimaline karşı can güvenliği için önlemler alınacaktır.
Her yapı, yangın ya da diğer acil durumlarda yapıdan kaçış için
kullanıcıların ısı, duman ya da panikten doğan aşırı tehlikelerden koruyacak
biçimde yapılacak, donatılacak, bakım görecek ve işlevini sürdürecektir.
Her yapı tüm kullanıcılara elverişli kaçış olanakları sağlamak için
yapının kullanım sınıfına, kullanıcı yüküne, yangın korunum düzeyine, yapısına
ve yüksekliğine uygun tip, sayı, konum ve kapasitede tehlike çıkışlarıyla
donatılacaktır.
Her yapının içinde yapının kullanımına girmesiyle her kesimden serbest
ve engelsiz erişilebilen tehlike çıkışlar sağlayacak şekilde düzenlenecek ve bakım
altında tutulacaktır. Herhangi bir yapının içinden serbest kaçışları engellememek
için çıkışlara veya kapılara kilit, sürgü vb. bileşenler takılmayacaktır. Zihinsel
özürlü, tutuklu ya da ıslah edilenlerin barındığı, yetkili personeli sürekli görev
başında olan ve yangın ya da diğer acil durumlarda kullanıcıları nakledecek
yeterli olanakları bulunan yerlerde kilit kullanılmasına izin verilecektir.
Her çıkış açık-seçik görünecek, ayrıca çıkışa götüren yol, her tür
yapıdaki bedensel ve zihinsel açıdan sağlıklı her kullanıcının herhangi bir
noktadan kaçacağı doğrultuyu kolayca anlayacağı biçimde açık-seçik görünür
olacaktır. Çıkış niteliği taşımayan herhangi bir kapı, ya da bir çıkışa götüren yol
gerçek çıkışla karıştırılmayacak şekilde düzenlenecek ya da işaretlenecektir. Bir
18
yangın durumunda kullanıcıların yanlışlıkla çıkmaz alanlara girmemeleri, ve
kullanılan odalardan, mekanlardan geçmek zorunda kalmaksızın bir çıkışa ya da
çıkışlara doğrudan erişmeleri sağlanacaktır.
Bir yapıda yapay aydınlatma gerekmesi durumunda çıkışla ilgili
düzenlemeler aydınlatma tasarımı içinde uygun ve güvenilir biçimde yer alacaktır
ve Beşinci Kısım Üçüncü Bölümde belirtilen esaslara göre kaçış yolları
aydınlatması ve yönlendirmesi yapılacaktır.
Bir yangın durumunda yapının boyutlarına, kullanım amacına bağlı
olarak gereken yerlerde, kullanıcıları uyarmak, kaçışları başlatmak üzere Beşinci
Kısım Dördüncü Bölümdeki gereklere uygun bir yangın uyarı sistemi
kurulacaktır.
Her düşey kaçış yolu ve yapının katları arasında düzenlenen diğer
düşey boşluklar, kaçışlar öncesi ve sırasında, ısı, duman ve diğer yanma
ürünlerinin bu boşluklardan yükselerek katlara yayılımını önlemek için uygun bir
biçimde kapatılacak ya da korunacaktır.
Bu Yönetmeliğe uygunluk, yapıyı normal koşullarda kullananların
güvenliğiyle ilgili diğer sorumlulukların azaltılacağı ya da uygulamadan
kaldırılacağı biçimde yorumlanmayacaktır. Ayrıca Yönerge hükümlerden hiçbiri
yapının normal kullanım süreçlerinde tehlike yaratabilecek herhangi bir duruma
izin verileceği biçimde yorumlanmayacaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
Kaçış Yolları
Genel:
Madde 28- Gerçek bir kaçış yolu, bir yapının herhangi bir
noktasından yer seviyesindeki caddeye kadar olan devamlı ve engellenmemiş
kaçış yolunun tamamıdır. Kaçış yolları kapsamına bir bütün olarak;
a) Oda ve diğer bağımsız mekanlardan çıkışlar,
b) Her kattaki koridor ve benzeri geçitler,
c) Kat çıkışları,
d) Zemin kata ulaşan merdivenler,
e) Zemin katta merdiven ağızlarından aynı katta yapı son çıkışına
götüren yollar,
f) Son çıkış,
dahildir.
19
Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilemez. Pencere ve parapet
yüksekliği döşemeden en çok 120 cm yukarıda ve bina dışındaki güvenlik
bölgesine açık, dış zeminden en çok 3 m yükseklikteki, en az cam genişliği 90 cm
ve yüksekliği 90 cm olan pencereler, zorunlu hallerde aksi belirtilmemişse, kaçış
yolu kabul edilebilirler.
Kaçış yollarının belirlenmesinde yapının kullanım sınıfı, kullanıcı
yükü, kat alanı, çıkışa kadar alınacak yol ve çıkışların kapasitesi esas alınacaktır.
Her katta, o katın kullanıcı yüküne ve en uzun kaçış uzaklığına göre çıkış
olanakları sağlanacaktır.
Zemin kat üzerindeki herhangi bir katta düzenlenen kaçış merdivenleri
tüm normal katlara aynı zamanda hizmet verebilir. Zemin altındaki herhangi bir
katta düzenlenen kaçış merdivenleri de tüm bodrum katlara hizmet verebilir.
Değişik bölümleri ya da katları, değişik tipte kullanımlar için tasarlanan
ya da içinde aynı zamanda değişik amaçlı kullanımların sürdürüldüğü yapılarda,
yapı bütününe ya da kat bütününe ilişkin gerekler en sıkı kaçış gerekleri olan
kullanım tipi esas alınarak saptanacak ya da her bir yapı bölümüne ilişkin gerekler
ayrı ayrı belirlenecektir.
Tuvaletler, soyunma odaları, depolar, personel kantinleri gibi mekanlar,
holler, koridorlar ve benzeri diğer mekanlara hizmet veren ancak diğer mekanlarla
aynı katta olduğu halde aynı zamanda kullanılmayan mekanların döşeme alanları,
yer aldıkları katın kullanıcı yükü hesaplanmalarında dikkate alınmayabilir.
Çıkış kapasitesi ve çıkış sayısı:
Madde 29- Kullanıcı yükü, gerekli kaçış ve panik hesaplarında
kullanılmak üzere brüt alana göre, konferans salonu, bekleme salonları, gibi
yerlerde 1.0 m2/kişi,sosyal tesislerdeki ,dans salonları, bar, oyun salonları ve
benzeri yerlerin oturulan kısımları için 1.0 m2/kişi, ayakta durulan kısımlarda 0.50
m2/kişi, büro binalarında, , hastane yatak odalarında 10 m2/kişi, otoparklarda 30
m2/kişi alınacaktır.
Çıkış genişliği için, çıkış kapıları, kaçış merdivenleri, koridorlar ve
diğer kaçış yollarının kapasiteleri 50 cm’lik genişlik birim alınarak
hesaplanacaktır. Aksi belirtilmedikçe, birim genişlikten tahliye süresi, kâgir
yapılarda 3 dakika ve ahşap yapılarda 2 dakika alınacak, 50 cm. genişlikten bir
dakikada 40 kişi geçebileceği kabul edilecektir.
Çıkış sayısı, çıkış genişliğinin ikiye bölünmesi ile elde edilecek değere
1 eklenerek bulunacak ve 0.50 den büyük kesirlerde bir üst değer esas alınacaktır.
Örneğin 1000 m2 lik bir süper marketin kullanıcı yükü 2000 kişi, çıkış genişliği
2000/(3x40)x0.5=8.34 m, çıkış sayısı 8.34/2+1= 5 dir.
Aksi belirtilmedikçe, 50 kişinin aşıldığı her mekanda, sosyal tesislerde
bulunan, 25 kişinin aşıldığı bar gibi eğlence yerlerinde ve yüksek riskli
mekanlarda, çıkışlara erişmek için en az 2 kapı bulunacaktır. Kişi sayısı 500 kişiyi
20
geçerse en az 3 çıkış olacaktır. Kapılar birbirinden olabildiğince uzakta olacak ve
iki kapı hiç bir noktadan 45 dereceden daha dar bir açı ile görünmeyecektir.
Tablo 1: Çıkışlara götüren en uzun kaçış uzaklıkları
Tek yönde en çok
uzaklık (m)
İki yönde en çok uzaklık
(m)
Kullanım Sınıfı
Sprinkler
siz
Sprinkler
li
Sprinklersi
z
Sprinklerli
Yüksek Tehlike 10 20 20 35
Endüstriyel 15 25 30 60
Yurtlar, Yatakhaneler 15 25 30 60
Mağazalar, dükkanlar 15 25 45 60
Bürolar 15 30 45 75
Otoparklar 15 25 45 60
Okul ve Eğitim yapıları 15 25 45 60
Toplanma Yerleri 15 25 45 60
Hastaneler 15 25 30 45
Oteller, Pansiyonlar 15 20 30 45
Apartmanlar 15 30 30 60
Kaçış uzaklığı kullanım sınıfına göre Tablo 1' de verilen değerlerden
daha büyük olamaz.
a) En az iki çıkışlı tasarlanan bir katta, kullanılan bir mekan içindeki
en uzak noktadan en yakın çıkışa olan uzaklık, Tablo 1’de belirlenen sınırları
aşmayacaktır.
b) Odalar, koridorlar ve benzeri alt bölümlere ayrılmış büyük alanlı
bir katta, direkt (kuş uçuşu) kaçış uzaklığı Tablo 1’de izin verilen en çok kaçış
uzaklığının 2/3’ünü aşmıyorsa kabul edilecektir.
c) Kaçış uzaklığı ölçülecek en uzak nokta, mekan içinde mekanı
çevreleyen duvarlardan 40 cm önde alınacaktır.
d) Zorunlu çıkışlar yerine sığınma alanı sağlanan yerlerde (hastane
gibi) kaçış uzaklığı, sığınma alanına götüren koridorun çıkış kapısına kadar olan
ölçüdür.
21
Kaçış yolu genişliği :
Madde 30- Hiçbir çıkış, kaçış merdiveni ya da diğer kaçış yolları
29’uncu maddeye göre hesaplanan değerlerden daha dar genişlikte ve toplam
kullanıcı sayısı 50 kişiden fazla olan binalarda bir kaçış yolunun genişliği iki
birim genişlikten yani 100 cm.'den az olmayacaktır.
Kaçış merdivenlerinin en çok genişliği 200 cm’yi geçmeyecektir.
Genişliği 200 cm’yi aşan merdivenler korkuluklarla 100 cm’den az olmayan ve
200 cm’den fazla olmayan parçalara ayrılacaktır. Kaçış merdivenlerinin çıkış
kapasitesi hesaplanırken, 200 cm’yi geçen fazlalıklar hesaba katılmayacaktır.
İki çıkış gereken mekanlarda her bir çıkış toplam kullanıcı yükünün en
az yarısını karşılayacak genişlikte olacaktır.
Genişlikler, temiz genişlik olarak ölçülecektir.
a) Kaçış merdivenlerinde; merdiven kolu duvarlarla çevrelenmiş ise
temiz genişlik her iki duvarın bitmiş yüzeyleri arasındaki ölçüdür. Merdiven
kolunun bir tarafında duvar diğer tarafında korkuluk varsa temiz genişlik, duvar
bitmiş yüzeyiyle korkuluk iç yüzeyi arasındaki ölçüdür. Merdiven kolunun her iki
yanında da korkuluk varsa temiz genişlik, korkulukların iç yüzeyleri arasındaki
ölçüdür ve her iki yandaki küpeşteler 80 mm’den fazla çıkıntı yapmayacaktır.
b) Çıkış kapısında; tek kanatlı kapıda temiz genişlik, kapı kasası ya da
lamba çıkıntısıyla 90 derece açılmış kanat yüzeyi arasındaki ölçüdür. Tek kanatlı
bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm den az 120 cm den çok olmayacaktır. İki
kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumdayken kanat
yüzeyleri arasındaki ölçüdür.
Tüm çıkışlar ve erişim yolları için aşağıda belirtilen gereklere
uyulacaktır.
a) Çıkışlar ve erişim yolları açık-seçik görülebilir olacak ya da
konumları simgelerle vurgulanacak ve her an kullanılabilmesi için engellerden
arındırılmış durumda bulundurulacaktır.
b) Bir yapıda ya da katlarında bulunan her kullanıcı/kiracı için diğer
kullanıcı/kiracıların kullanımında olan odalardan ya da mekanlardan geçmek
zorunda kalmaksızın bir çıkışa ya da çıkışlara doğrudan erişim sağlanacaktır.
Yangın güvenlik holü:
Madde 31- Kaçış merdivenlerine dumanın geçişini engellemek için
yapılacak yangın güvenlik holleri, kullanıcıların kaçış yolu içindeki hareketini
engellemeyecek biçimde tasarlanacak ve taban alanı 3 m²’den az olmayacaktır.
Döşemeye asansör holünde çıkış kapısına doğru 1/200’ü aşmayacak bir eğim
verilecektir. Yanıcı madde içermeyen ve kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan
koridor ve holler yangın güvenlik hacmi olarak kabul edilir.
22
Kaçış yolları gerekleri:
Madde 32- Tüm yapılar için aşağıda belirtilen olanaklardan biri ya
da daha fazlası kullanılarak kaçış yolları sağlanacaktır.Yapının kullanımda olduğu
sürece zorunlu çıkışlar kolayca erişilebilir durumda tutulacak, kapılar açılabilecek
ve önlerinde engelleyiciler bulunmayacaktır.
Korunumlu iç kaçış koridorları ve geçitler:
Madde 33- Korunumlu iç kaçış koridorları ve geçitler için aşağıda
belirtilen şartlar aranır.
a) Bir yapıda ya da yapı katında, kaçış yolu olarak hizmet veren
korunumlu koridor ya da korunumlu holler 3 veya daha az katlı yapılarda 60
dakika yangına dayanıklı, 15.50 m’den daha yüksek yapılarda 120 dakika
yangına dayanıklı olacaktır.
b) İç kaçış koridorları ve geçitler aşağıda belirtilen özelliklerde
olacaktır.
1) Bir iç kaçış koridoruna/geçidine açılan çıkış kapıları, kaçış
merdivenlerine açılan çıkış kapılarına eşdeğer düzeyde yangına karşı dayanıklı
olacak ve otomatik olarak kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacaktır.
2) İç kaçış koridorunun en az genişliği ve kapasitesi 29’uncu maddeye
göre belirlenen değerlere uygun olacaktır.
3) Kaçış koridoru boyunca döşemede yapılacak üç basamaktan az kod
farkları en çok %10 eğimli rampalarla bağlanacaktır. Rampalar yangın
merdivenlerine eşit güvenlik önlemleriyle donatılacak ve eğim sabit tutulacaktır.
Zemin kaymaz malzeme ile kaplanacaktır.
4) İç kaçış koridoruyla bağlantılı olan korunumlu merdivenin
basınçlandırılması durumunda koridorda Altıncı Kısımdaki gereklere uygun
biçimde mekanik yolla basınçlandırılacaktır.
Dış kaçış geçitleri:
Madde 34- Kaçış yolu olarak bir iç koridor yerine dış geçit
kullanılabilir. Ancak dış geçite bitişik yapı dış duvarında düzenlenecek duvar
boşluklarına konulacak menfezlerin yanmaz nitelikte olması, boşluğun parapet üst
kotu ile döşeme bitmiş kotu arasında 1.8 m ya da daha fazla yükseklik kalması ve
bu tür havalandırma boşluklarının bir kaçış merdivenine ait herhangi bir duvar
boşluğuna 3.0 m’den daha yakın olmaması esas alınacaktır.
Bir dış geçite açılan çıkış kapısı 30 dakika yangına karşı dayanıklı
olacak ve kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacaktır
Sağlık Bakanlığı Yangın Önleme ve Söndürme Yönergesi
- İkinci Bölüm Bina Taşıyıcı Sistemi Stabilitesi